Twintigmiljoendreum

De twintigmiljoendreum is een term veur een idealistisch denkbield det in de jaoren vieftig, begun jaoren zestig leefde onder partie Nedersaksischtaligen in oost-Nederlaand en noordwest-Duutslaand, die heur stark maakten veur een 'Nedersaksische Beweging'. Dit denkbield höld in det (doedertied) twintig miljoen mèensen, 'van de Veluwe töt Sleeswiek-Holstien', een vörm van 't Nedersaksisch (in Duutslaand 'Platduuts' enuumd) preuten en det zij hierdeur, en deur heur mandielige cultuur en lèvensholding, een talig-culturele ienheid zolden kunnen vörmen.

Dizze ienheid weur veural ezöcht in pogings umme 't Nedersaksisch nei lèven in te poesten en contacten te leggen tussen Nedersaksische schrievers en praoters in de verschillende Nedersaksischtalige regio's van Nederlaand en Duutslaand.

De visie van Rakers

Allewal de naodrok op de gedielde taal lag, schemerde in de twintigmiljoendreum de visie deur van een volk det deur die taal samenebunden weur; 't 'Volk van de Moderspraoke'. Iene van de veurvechters veur een 'Nedersaksische wedergeboorte', de taalkundige Arnold Rakers uut Nordhoorn, zee in een rede veur Nedersaksische schriever-activisten in Maarkel in 1955:

Laow weer meer an mekaar wennen aw oojt an mekaar wend west bint. Usse oren en hatten en us verstand wodt d'r riek van, rieker aw oojt west hebt. Wi könt allemaole bliede wessen, dat wi sao verbasend völ moje, klörige, rieke tungensläge hebt in us graote Land van de Moderspraoke van de grensen van Freesland, de oule Südersee en 'n Rhien tot an de Noordsee, wied weg övver de grensen nog van 't Ieseren Gerdien, en tot an de grensen van Denemarken. Us Spraokvolk telt nog 20 millionen löö, en met 'ne geringe möite en gode wille kön wi us nog aaltied allemaole verstaon. Laow nu vöör alle tieden eerst fredde under mekaar sluten, alle wi sprekkers van de Moderspraoke, eer wi te fechten begint föör de Moderspraoke.

Tegeliekertied gaf Rakers an det al die miljoenen platpraoters niet onbeïnvloed ebleven waren deur de veraandernde taalsituatie in Nederlaand en Duutslaand:

Good plat könt alleen nog 'n heel paar, heel weinig gode dichters en schrievers, dee sik door ampat en heelmaols up tolegt. 'n Grötsten deel van 't Volk van de Moderspraoke kan 't nig meer: De macht en den inflood van 't Düütsche an ginne kaante en van 't Hollandsche an düsse kaante is sao graot, dat ok nig ene van de 20 millionen dooran untkummen kun.

Kritiek

Lu die kritisch waren aover de twintigmiljoendreum wezen onder aandere op de minne nao-oorlogse verstaandholding tussen Nederlaanders en Duutsers. Zo schreef de taalkundige G.G. Kloeke aover de Nedersaksische taalstrieder Arnold Rakers: 'hij is altijd idealist geweest, begreep de oorlog evenmin als hij nu de daaruit ontstane haat begrijpt'.

Klaas Heeroma, hoogleraar Nedersaksisch an de Rieksuniversiteit Grunning, wees derop hoe slim 't Nedersaksisch al ofekalfd en beïnvloed was deur 't Nederlaands dan wal 't Hoogduuts, en schreef:

Laat men zich niet bedwelmen aan een onwerkelijke verte! Laat men zich geen roes drinken aan de droom van een machtig Nederduits volk, waarvan de miljoenen geteld moeten worden op de vingers van tweemaal twee handen! Die droom van twintig miljoen is inderdaad een dronkemansdroom, een soort taalgeografische mythe. De werkelijkheid ligt heel dichtbij, in onszelf. In Oost-Nederland en in Noordwest-Duitsland. In Groningen en in Oostfriesland, in Drenthe en in Eemsland, in Overijssel en in Bentheim, in Gelderland en in Munsterland.

Bronnen

• K. Heeroma (1956?). 'Streektaalcultuur (II en slot)', in: 't Swieniegeltje. Tiedschrift föör vaderland en moderspråke, darde jaorgaank. Knoal: J. A. Eerelman n.v.
• F.G.W. Löwik (2003). De Twentse Beweging : strijd voor modersproake en eigenheid (dissertaosie). Grunning: Rieksuniversiteit Grunning
• Arnold Rakers (1955). Stried föör de Moderspraoke. Knoal: J. A. Eerelman N.V.
• Harrie Scholtmeijer (2006). Mörn! Taalgids Overijssel. Assen: In Boekvorm Uitgevers bv

Dit stok is eskreven in 't Zuudwest-Zuud-Drèents van de Drèents-Oaveriesselse grèensstreek.