Sittard
Sittard (Limburgs: Zittert of Zitterd) is n stad in de gemeente Sittard-Geleen in Nederlands-Limburg, n gemeente die in 2001 evormd is bie n samenvoeging van de gemeentes Sittard en Geleen. t Antal inwoeners wort eschat op zo'n 36.960 (per 1 jannewaori 2005). Over de schriefwieze van de Limburgse naam bestaot wat onenigheid; op de plaotsnaamborden an de stadsgrenzen staot Zitterd (mit n <d>), terwiel de plaotsnameliest van de dialektvereniging Veldeke Zittert veurschrieft (mit n <t>).
Kernen
bewark- Broeksittard (Broukzittert)
- Haagsittard-Park (Haagzittert-Park)
- Kollenberg (Kolleberg)
- Lahrhof (Laarhof)
- Leijenbroek (Leiebrouk)
- Limbrichterveld (Lömmericherveld)
- Sanderbout
- Spaarkolonie (Sjpaorkollenie)
- Ophoven (Ophaove)
- Overhoven (Euverhaove)
- Stadbroek (Sjtadbrouk)
- Vrangendael
- Hoogveld (Hoogveldj)
Geschiedenis
bewarkDe stad Sittard mot argens in de regeringsperiode van Kaorel de Grote (700-1100) esticht wezen. De eerste vermelding van Sittard dateert uut 1157. De plaots wort hier vermeld as Siter (van t Oudhoogduutse sîte), dat warschienlik n vruchtbaor stuk groend tussen de Geleenbeek en de Rooie Beek was. t Gebied was toe al wel veul langer bewoend; roend 5300 v. Chr. hen zich hier de bandkeramiekers evestigd.[1]
Tussen 1400 en 1794 heurde Sittard bie t hartogdom Gulik. In 1243 kreeg Sittard stadsrechten. In t jaor 1677 wort oek wel t Sittardse rampjaor eneumd, umdat de stad toe in drie keer (22 augustus, 2 september, 12 september) grotendeels vertestewierd worde deur de Fransen. De stad is eerst in dat jaor n vestingstad eworren.
In 1839, bie de verdeling van Limburg in n Belgiese en n Nederlandse provinsie, kwam Sittard definitief bie Nederland.
Oenderwies en kultuur
bewarkSittard het oek altied n sentrum van oenderwies en spiritualiteit eweest. Veul instellingen die mit t geleuf van doen hen, hen zich hier evestigd. Der is n kapittel en der bin verscheiene kloosters. t Middelbaor oenderwies wort somstieds nog egeuven deur Jezuïeten en Fransiskanen en t hogere oenderwies deur Dominikanen en Ursulinen. De grootste middelbaore school is de Trevianum Scholengroep (kortweg: Trevianum) dat is ontstaon uut n fusie tussen t Serviam Sittard en t College Sittard.
De Hogeschool Zuyd het n HEAO-ofdeling in Sittard. Der is oek n grote vestiging van Fontys Hogescholen.
Dialekt
bewarkt Dialekt van Sittard is t Sittards (plaotselik Zittesj eneumd).
Stadsbeeld
bewarkDe bekendste beziensweerdighejen in Sittard bin de Sunt-Petruskark in maasgotiek uut de elfde eeuw, mit zien tachtig meter hoge toren en vuuftig klokken. Binnen staot n rokokopreekstoel uut 1774, die emaakt is in Maastricht. De Sunt-Michielskark is in barokstiel ebouwd. In t ouwe sentrum, mit as middenpunt de mart, bin nog n paor ouwe panden te vienen, sommige in vakwark, mar t grootste deel is sinds de vuuftiger jaoren van de twintigste eeuw helemaol op-eknapt. De O.L. Vrouw van t Heilig Hart is n neogotiese kark, die ontwörpen is deur Johannes Kayser. Disse kark was de eerste Nederlandse kark die de titel Basilica Minor het ekregen.
An de rand van de stad leit t bedrieveterrein Fortuna, mit t voetbalstadion van Fortuna Sittard.
Bekend volk uut Sittard
bewark- Charles Beltjens, dichter
- Guus van Eck (1958), kunstschilder
- Jo Erens, zanger en liedjesschriever
- Frits Rademacher, (1928) zanger en liedjesschriever
- Toon Hermans, grappemaker
- Emile Mastenbroek, politikus, gouverneur van 1990 tot 1993
- Danny Nelissen, wielrunner
- Huub Stevens, voetballer en voetbaltrener
- Arnold Vanderlyde, boxer
- Joost Zweegers (Novastar, 1971), zanger en liedjesschriever
Foto-uutstalling
bewark-
Petrus Stoel van Antochiëkark te Sittard
-
Sunt-Michaëlskark te Sittard
-
Mart
-
Sittard, monumentaole panden
-
Sunt-Rosa is de patroenheilige van Sittard
-
Stadsmuur
Referensies
bewark- ↑ W.A. van Es et al (1988), Archeologie in Nederland, blz. 134, Meulenhoff Informatief, Amsterdam, ISBN 9029099178
Uutgaonde verwiezing
bewark
Commons: Sittard - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden. |
Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Putten, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze. |