Banthum

Banthum (Hollaands: Bergentheim) is een dorp in de Oaverysselske gemeynte den Hardenbarg. De kern ligt tüsken de spoarlyne Zwolle-Emmen en et kanaal Almelo-De Haandrik. Up 1 januari 2018 hadden et 4.535 inwoaners.

Banthum
Dorp in Nederlaand
Bestuur
Provinsie	Oaveriessel
Gemeente	Hardenbarg (gemiente)
Geografie en bevolking
Inwonners	4535 (?)
Koordinaten	52° 32′ N, 6° 37′ O
Aoverig
Netnummer	0523-23
Postkode	7691

Statsyon Banthüm in 1960

Banthum ligt an den provincialen weg N343. Et hevt een vootbalvereyniging VV Bergentheim en volleybalvereyniging De Schutters. Der bint twey laegere skolen, de protestajt-kristelike Ds. Koningsberger, en de gereformeerd vry-emaakten Casper Diemer.

In Banthum ståt dree karken: de gereformeerd vry-emaakten, een herförmden en een gereformeerd synodålen. De lätste twey karken bint nudaags gangs by mekandere te kummen töt eyne karke.

Geskiedenisse

Veurgeskiedenisse

Gelieke as aandere steden en dorpen is ok 't oale Banthum ontstoan an 'n reviere, an d' Overiesselse Vechte. Disse reviere kump Nederlaand bi-j Grambarge binnen, streump doar op 'n Arnbarg an, langes Banthum deur Ommen en langes Dalsn noar Zwolle umme doar bi-j 't Zwarte Water uut te kommen.

Ewen eleden kwamen an de oevers van disse reviere grote zaandvlakten lös te liggen en wonneer as doar zommers de wind overhen bleus ontstunden der zaandverstoevingen die an de weerse kaanten van de reviere dunen vörmden, de zo-enuumde revierdunen. 't Hudige ”Beerzebulten’’ bint hiervan 'n veurbeeld. Een hele zet veur 't begun van de joartelling wördden de Vechte al bewoond deur rondsjouwende stammen. Pas in de Middelewen stiet der op papiere over blievende bewoners van disse plaatse.

Vanof de Middelewen

De eerste moal dat der feitelik over Banthum eskreven wördden, was op 1385. In 't boek van 't registers en rekeningen van 'T Bisdom Utrecht woar op bladziede 586 stiet:

lijst van mensen en goederen hieronder vermeld en te brengen in de hof van Ootmersum op Hemelvaartsdag … o.a. te BERGENTHEM (bij) Tackinc.

Asse wi-j van 't joar 1385 uutgoat bestunden Banthum op 1985 600 joar en is op 2010 't feest 'Banthum 625 joar' evierd.

Nameverkloaring

Bergen kump van: d' hoge revierdunen langes de Vechte. En Theim kump van: um-ezet stuk laand of thüm = tuune. Op 1688 veraanderden de name Bergenthem in Bergentheim, en in 't Nedersaskisch hebt zie 't altied van 'Banthum'.

Old Banthum

't Oale Banthum had 'n laanke vörme. 't Volk kenden een oost-ende, een middendorp en een west-ende. Disse vörme kunne wi-j t'rugge vinden op 't hodige Old-Banthum: 't oost-ende bi-j Schöttink en 't west-ende bi-j Wiechmink; terwiel as bi-j Wuestkaamp 't "middendorp" ween zol. Hier hef ok de havezoate (adelike boerderi-je) estoane. Op 1649 töt 1842 was de familie van Voorst eigenaar van d' havezoate. Op 1842 wördden d' havezoate of-ebrökken en de grachte edempd, zodat der van de havezoate “Bergentheym” gien stien meer over is.

Marke Banthum

De Marke Banthüm was een bestuursvörme van de grotere boeren die et gemeenschoppelike laand beheerden. De gronden wördden beveurbeeld gebruukt umme der plaggen van te stekken. De Marke Banthum bestunden uut 't laand watte wi-j now kent as Old-Banthum, Banthum en Mainbarg.

In 't gemeentearchief van 'n Arnbarg lig now, vanof 2013, 't markeboek Banthum, wat deur de leste markerichter an de burgemeister van 'n Arnbarg egeven is. In 't markeboek stoat de notulen van de vergaderingen van de marke Banthum in vanof 1611. De veurleste vergadering is op 1972 eholden.

Vennetied

Op 't midden van de negentiende ewe kregen 'n aander dele van Banthum d' andacht; de grote vennegebieden. Et markebestuur Banthum begunden met de ontvenning van de gebieden met mr. I.A. van Roijen an'n kop. Doarnöast begunden op 1850 de Overysselse Kanalisatiemoatschoppi-je met 't uutgraven van 't kanaal van Almelo noar Coevern an. 't K'naal wördden op weanse van de boeren van 't Oale Banthum twee kilometer de zuudoosten van de boerschop (Old Banthum) egraven. Hierdeur kwamp der 'n greui bi-j 't k'naal, terwel 't Oale Banthum niet verdan greuiden.

Van Roijen had ok op 1850 de van Roijenswieke ('de Woeke') egraven, vanof 't k'naal in Banthum noar Kloosterhaar an. Disse wieken wördden egraven veur 't ofvoer van turf en veur d' ontwatering van 't gebied. Vaste op begun 1900 was de bevolking noabi-j 't k'naal zovölle toe-enömmen, dat der winkels, karken en skoelen ebouwd wördden. Hier sprekke wi-j over 't ontstoan van 't hudige Banthum.

De vennetied hef veur Banthum zo bettie driekwart ewe eduurd. Ok in Banthum kende de ontvenning de verskrikkelike toestaanden van lege lonen, barre huze en aander sociale trammelaant. Pas noa d' oorlog is Banthum verdan egoane noar wat 't noedaags is. Noe hef Banthum ongeveer 4500 inwoners en is 't iene van de grootste dorpen van de gemeente 'n Arnbarg.

Vanof 1900

Station Banthum

Op 1905 kreeg Banthum zien eigen station en de spoorliende Zwolle - Stadsknaal (wieder deurgoans noar Delfzijl), an-elegd doar de NOLS, eemzo met een spoorhaven. Der was op 't ontwarp sproake van 'n station. Banthum kreeg dan ok gien groot stationsgebouwe zo as dat beveurbeeld altied nog op Grambarge stiet. Et blekken al rap te klein te ween. D' halte Banthum wördden toch 'n station en 't gebouwe wördden op 1907 uut-ebreid. Et station wördden esleuten op 1975, en 't gebouwe wördden of-ebrökken op 1993. De turfstreuiselfabriek wördden op 1948 esleuten. Mar noedags hebt luu 't der weer over dat d' halte weerumme kommen mut. Want völle jongeluu die studeert mut altied noar 'n Arnbarg of Mainbarg station. Dat wörd dan ok in de gemeente bespreuken.

Anno 2016 hef Banthum zien eigen dorpshuus an 't dorpsplein (Bastingplein). 't Is veur en deur de Banthummers op-ezet en hef doarumme de name Veur Mekaar ekregen.

Fabrieken

Der wörden een textielfabriek neer-ezet, disse wördden midden joaren '60 esleuten (umdat de textiel in Twente toen der met stoppen). Later vestigden de Wavin zich doarzoot umme rioolputten te bouwen, mar ok disse wördden weer esleuten. Ok was der joaren lange een grote bakkeri-je evestigd (Bakkerij Holland), den veur völle banen ezörgd hef, mar ok disse is de gevolge van fucys vot-ecaneerd.

feestwekke

Elk joar wörd d'r in Banthum een feestwekke organiseerd, een wekke lange met völle an activiteiten veur en deur de Banthummers en umgewing, 't bekendsten en meest bezöchs doarvan is de Banthumloop. En 'soavends de feesttente.

Umme 't 600 joarig bestoan van Banthum (in 1985) te vieren hebt 't volk een moand lange feest ehad, op youtube bint nog tientallen an minuten filmpies te zien van disse moand. In 2010, 't 625 joarig bestoan van Banthum, hebt zie 't weer vanni-js edoan.

Monumenten

Hier 'n lieste van vier' gemeent'like monumenten wat in Banthum stoat. Wat twee boerderi-jen, een karke en een dreibrugge bint.

• Arve Waterink, Brinkweg 6
• Hervörmde Karke De Bo, Kanaalweg-Oost 59
• Dreibrugge Gouden Ploeg, Kanaalweg-West -
• Katerstede Nijkamp, Mölinksweg 2

Bekende Banthummers

• Arne Slot (17 september 1978), vootbaltrainer Feyenoord
• Kyra Lamberink (15 april 1996), baanwielrenster

Bronnen / wellen:

http://bergentheim.info/algemeen/bergentheim-historie

Dit artikel is eskreaven in et sallandske dialekt van Banthum.