Blauwe beze

De blauwe beze (Vaccinium corymbosum) is n plaante uut de heedfamilie (Ericaceae). t Is n vruchtdragende struke mit n heugte van 1,5 tot 2,5 meter. De blauwe beze wörden vake verkeerd an-eduud as bosbeze . De bosbeze (Vaccinium myrtillus) is namelik n aander soorte. t Blad verkleurt sarres naor vuurrood.

De blauwe beze bleuit in trossen mit n groot verschil in bleui tussen de eerste en leste bloeme in de trosse. De bloeme is witkrem tot raoze van kleur. De bleui is in de eerste helfte van mei. Deur disse vrogge bleui kan e schao oplopen deur nachtvorst. Der bin kultivars die hiertegen bestaand bin. Allewel de blauwe beze zien eigen bestuuft, leit kruusbestuving tot meer en grotere vruchten. De blauwe beze wörden besteuven deur hommels en de hoenigbieje. In tegenstelling tot de bosbeze geven blauwe bezen niet aof.

De blauwe beze is oorspronkelik aofkomstig uut t noordoosten van Amerika. De meens hef de blauwe beze veredeld deur seleksie en krusing. De meeste kultivars koemen uut Amerika, mer der bin oek bieveurbeeld Duutse kultivars.

Gebruuk

Vars ku'j blauwe bezen n weke bewaoren.
Invriezen is meugelik, mer de bezen wörden wel wat zacht
Inmaken as sjem, bezesap, siroop
Wien
Dreugen
As vulling in bieveurbeeld taarten, vlaaien, muffins

Teelt

In Nederlaand wörden de blauwe beze veural in Noord-Limburg, t oosten van Noord-Braobant en in Drenthe eteeld. De blauwe beze wörden eteeld op n luchtige zaand- of veengrond mit n lege pH (4-5). Bie n hogere pH greuien de struken haost niet, laoten gebreksverschiensels zien en zullen uuteindelik aofstarven. De blauwe beze hef n vochtige grond neudig.

De anbeveulen plaantaofstaand veur eigen teelt is 0,75-1,5 meter. t Is dan wel belangriek tiedens t riepen de vruchten mit netten tegen voegels te bescharmen. Veur de beroepsteelt wörden 1 (1,5) x 2 (2,5) meter eplaant. As de beplaanting te dronge wörden, wörden der struken (de wiekers) tussenuut ehaold en veur n nieje anplaanting gebruukt. Nao zes tot acht jaor is de struke groot zat ewörden.

De vrogstbleuiende kultivars riepen eind juni tot eind juli en de kultivars die iezelig laote riep bin van half augustus tot half september. Veur t vars opeten van de bezen wörden mit de haand oogst en is n grote vrucht belangriek. As der mit de mesine oogst wörden dan wörden de bezen van de struke etrild.

Teelt van blauwe bezen in Nederlaand:

Jaor	Bunder
1997	198
2000	173
2001	164
2002	182
2003	198
2004	214
2005	254
2006	217
2007	269

Vermeerdering

Blauwe bezen kunnen ongeslachtelik vermeerderd wörden deur wienterstekken/houtstekken, zoemerstekken/scheutstekken en deur markotteren. De bezen kunnen der eigen uutzeien, deurdat bv. voegels de bezen eten.

Kultivars

Der bin welende kultivars, van soorten die iezelig vrog riep bin tot soorten die iezelig laote riep bin:

'Bluetta' (arg vrog riep). Maotig grote vruchten. Goeie smaak. Vatbaor veur takstarfte.
'Duke' (arg vrog riep). Aordig grote vruchten. Goeie smaak. Niet arg vatbaor veur takstarfte.
'Patriot' (vrog riep). Grote vruchten. Goeie smaak. Arg wienterhard.
'Spartan' (vrog riep). Arg grote vruchten mit n arg goeie smaak. Lik niet zo vatbaor veur ziekten.
'Berkeley' (betieds riep). Arg grote vruchten. Goeie smaak. Vatbaor veur takstarfte en wientervorst.
'Bluecrop' (betieds riep). Grote mooie stevige lochtblauwe vruchten mit n goeie smaak. Niet arg vatbaor veur takstarfte en wientervorst.
'Brigitta Blue' (betieds riep). Niet zo'n lange oogstperiode. Grote en arg goed houdbaore bezen mit n goeie smaak.
'Goldtraube 71' (betieds riep). Gemiddelde grote, iets donkere vruchten. Goeie smaak. Is heel niet vatbaor veur takstarfte. Ontstaon uut n krusing van de blauwe beze mit Vaccinium angustifolium.
'Dixi' (laote riep). Aordig grote, iets donkere vruchten. De smaak is wel aordig (an t begin van de oogst beter as laoter). Is gemiddeld vatbaor veur takstarfte.
'Elliott' (arg laote riep, soms lange oogstperiode). Maotig grote lochtblauwe vruchten mit n goeie smaak. Is niet zo vatbaor veur takstarfte.

Inhoudsstoffen

De voedingsweerde van 100 gram varse blauwe bezen is:

Energetiese weerde	230 kJ
Koolhydraoten	11 gram
Eiwit	1 gram
Vet	0,37 gram
Vitamine C	13 mg
Vitamine B1	0,03 mg
Vitamine B2	0,06 mg
Iezer	0,17 mg
Kalsium	6,21 mg

In n liter bezesap zit 8-11 g (gemiddeld 9,5 g) zuur, waorvan sitroenzuur t belangriekste is.

Ziektes en beschaodigingen

Takstarfte (Godronia cassandrae f. vaccinii), grauwe schemmel (Botryotinia fuckeliana) en vruchtrot (Colletotrichum gloeosporioides) koemen in Nederlaand bie de teelt van blauwe bezen veur. Veural takstarfte kan n probleem ween, mer der bin kultivars die der niet zo geveulig veur bin.

Uutgaonde verwiezing

De blauwe beze (Vaccinium corymbosum) op SoortenBank.nl

Commons: blauwe bezen - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Nunspeet, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.