Devon

Devon (wat verolderd: Devonshire; Cornisch: Dewnens; Welsh: Dyfnaint) is een Engels graofschop in 't zuudwesten van 't laand. Ten noorden dervan lig 't Kenaal van Bristol en ten zuden 't Kenaal, de zeestraote die Groot-Brittannië van 't Europese vastelaand scheidt. An de westkaante greenst Devon an Cornwall, in 't oosten an Somerset en Dorset. De heufdstad is Exeter. De graofschop beslat 6.707 km² en hef een bevolking van zo'n 1,2 miljoen.

Devon is verdield in de districten East Devon, Mid Devon, North Devon, South Hams, Teignbridge, Torridge en West Devon. De stad Plymouth en 't district Torbay (det bestiet uut de steden Torquay, Paignton en Brixham) ligt waliswaor in Devon, mar wördt ampart bestuurd, as unitary authorities.

Geografie

De kusten van Devon bestoat uut zowal kliffen as zaandstraanden. In de baaien vien ie badplaatsen, vissersdörpen en havens. 't Binnenlaand is laandelijk en wil aordig heuvelachtig wezen; der woont minder volk as in aandere dielen van 't laand. Dartmoor, een heidegebied en nationaal park, is mit 954 km² de grootste open roemte van zudelijk Engelaand. De heidevelden van Dartmoor strekt heur uut aover een granieten bodem; rotsformaties die ze tors nuumt koomt der veule veur. Op Dartmoor regent 't meer as waor ok in 't laand.

In 't noorden van Devon hej de Culm Measures, een dikke opienvolging van geologische laogen. In 't noordoosten vien ie een diel van Exmoor, een heidegebied en nationaal park van 692,8 km², det veur 't grootste part in Somerset lig. In de valleien en leeglaanden van zudelijk en oostelijk Devon is 't laand vruchtbaarder en hef 't wille van revieren as de Exe, de Culm, de Teign, de Dart en de Otter.

De Jurassic Coast, die van oosteljk Devon töt oostelijk Dorset löp, hef een kats eigen geologie mit steile kliffen en stiet op de Wereldarfgoedlieste. North Devon's Biosphere Reserve, een biosfeerrisservaat van de UNESCO, is de grootste zaandduunstreke van Engelaand.

Geschiedenis

Devon krig de name van Dumnonia, een Brits keuninkriek det tussen de vierde en negende ieuw bestund en hum uutstrekte aover Cornwall, Devon en dielen van Somerset. De klaankverschoeving van m (Dum-) naor v (Dev-) kump wal meer veur in Keltische talen. In de Britse Iezertied, Romeins Brittannië en de vrogge middelieuwen woonden in 't gebied de Dumnonii. Deur veraoverings van de Angelsaksen kwamen dielen van Dumnonia in de achtste en negende ieuw bij 't keuninkriek Wessex. In 936 hadden de Angelsaksen 't Dumnoonse gebied töt an de revier de Tamar ineneumen. De Tamar wördden de scheiding tussen 't minder deur de Angelsaksen beïnvloede Cornwall en de Angelsaksische shire Devon.

In de Vikingtied kwamen der of en toe Deense plunderaars te heistern an de Devoonse kust. In de latere middelieuwen ontstuden der in Devon een antal antiklerikale bewegings, die heur keerden tegen de macht van de karke in 't openbare leven. In 1688 völt Willem III van Oranje bij Brixham Engelaand binnen umme de Glorious Revolution te lanceren.

Sinds alolde tieden wördden der in Devon tin, keuper en aandere metalen ewunnen. Krek as in Cornwall, geneuten de tinmienwarkers in Devon aordig wat zölfstaandigheid daankzij de stannary laws, een speciaal rechtssysteem veur de mienwarkers, waorvan 't ondudelijk is hoe old of det is. De leste zitting van de Stannary Convocation van Devon, de vergadering van tinmienwarkers, vund plaatse in 1748. 't Cornwall and West Devon Mining Landscape, mit restanten in 't laandschop van de keuper- en tinmienen, is op de Wereldarfgoedlieste van de UNESCO ezet.

Economie

Economisch mut Devon 't veur een groot diel hebben van laandbouw en toerisme. Deur 't zachte klimaot en schiere laandschop is 't een gewilde bestemming veur vekaansie en dieverdaotsie. Bezukers bint drok op Dartmoor, Exmoor en de kusten. De badplaatsen van Torbay an de zuudkust wördt mit mekare de Engelse Rivièra enuumd.

Dit artikel is eschreven in 't Zuudwest-Drèents.