Friese waeterlinie

De Friese waeterlinie, ok wel Tsjonger-Lendelinie, is een riege van 16e en 17e ieuwse verdedigingswarken van schaansen en waeters in de Stellingwarven, noordelik van De Kuunder in et vroegere Schoterlaand, en op de linie Makkinge-Bakevene.

Et gebied langes de schaansen, stuwen en dammen wodde tiedens de Tachtigjaorige Oorlog tegen de Spanjaorden en in et Rampjaor tegen Bernhard von Galen en Fraanse hulptroepen onder waeter zet.

Schaansen

Schaans Frieschepaolen

Zwattendiekster schaans

Waeterschaansen

Kuunder schaans
Sliekenborg schaans

Laekdaelschaansen

Bekhofschaans
Blessebrogge schaans
Schooterschaans
Tolbrogge schaans

Hoogvene schaansen

Makkinge schaans
Breebarg schaans
Zwattendiekster schaans
Schaans Frieschepaolen

Reduitstelling

Baansterschaans

Bi'j Bakeven was vrogger een oefenschaans, de zogenuumde Sterrenschaans. Disse oefenschaans komt niet uut de Spaonse tied, mar uut de 18e/19e ieuw.

Verloop

De Friese waeterlinie begon an de Zuderzee en volgde de Lende tot De Blessebrogge, daorweg gong de linie naor et reviertien De Kuunder en de Schoterbrogge, dan over Et Vene en Terbaand naor Gediek en zo via Donkerbroek en Bakkevene naor Frieschepaolen. In et oosten gong de linie over in de Grunninger waeterlinie naor Delfziel.

Geschiedenis

Kuunder schaans

Spaanse anval

In et jaor 1580 het Frieslaand him ansleuten bi'j de Opstand tegen Spanje. In disse tied bin de schaansen bouwd. In 1982 verschenen de Spanjaarden in de Stellingwarven, die vanuut de Sliekenborgschaans et gebied plonderden. In 1985 won et leger van de Republiek uuteindelik de stried van de Spanjaarden die heur in de Sliekenborgschaans verschuulden.

Bommen Berend

In et Rampjoar 1672 bin de schaansen saemenvoegd en wat uutbreid wodden om et leger van Bommen Berend, de bisschop van Münster mit zien leger, tegen te holden. In disse stried speulde de Bekhofschaans een belangrieke rol. In juni 1672 wodde de Kuunder Schaans deur et leger van Bommen Berend veroverd, mar naodat ze zonder sukses de rest van de linie perbeerden te veroveren was Bommen Berend an et einde van 1672 weer vot. In 1673 wodden verschillende schaansen versterkt en in de Lende wodde een daam anlegd. Op 24 augustus 1673 zette de bisschop van Münster een anval in waorbi'j hi'j mit zien leger achter de linie komen kon. Bi'j de Blessebrogge schaans wodde daorbi'j slim vochten. Toen op 29 augustus een zwaore noord-wester storm opzette, trokken de troepen van de bisschop heur weeromme naor Steenwiek. In de Lende was et hoog waeter waordeur vule soldaten van de bisschop storven. In oktober 1673 verlieten ze Steenwiek, en d'r kwam een vredesoverienkomst tussen de striedende partijen.

Toekomst

Lendevallei bi'j De Blesse

In de fieftiger jaoren van de 20e ieuw is de Zwattendiekster schaans restaureerd. De kontoeren van de Bekhof schaans bin in 2007 weer zichtber maekt. Verschillende partijen willen de Friese waeterlinie weer zichtber maeken in et laandschop. Daorveur bin ok al ideeën prissenteerd (kiek bi'j de verwiezings).

Boekies

Meindert Schroor, De Friese Waterlinie - Toneel des oorlogs rond Lende en Kuunder, 2008, ISBN 978-90-646-6142-6