Gambia
De Gambia of Gambia (officieel de Republik van de Gambia) is en land in westafrika. Et is et kleinste land van et afrikaanske vasteland en ligt vulleydig ineslöäten döär Senegal, behalve et stükke an den atlantisken oceaan. Et land is enöömd når, en eförmd döär de rivyr de Gambia, den as der dwars döärhen ströymt. Et land hevt ne uppervlakde van 10.689 kilometer in et veerkant, wåras by ne telling in 2020 2.173.999 lüde woanden. Banjul is de höyvdstad en ouk medeyne et gröätste verstädelikte gebeed. De gröätste städen sint Serekunda en Brikama.
| Republic of The Gambia | ||
 |
 | |
.svg) Kaarte van De Gambia
| ||
| Informasie | ||
| Sproaken | engelsk (officieel), mandinka, pulaar, wolof, serer, jola, arabisk, balanta, hassanisk arabisk, jola-fonyi, mandjak, mankanya, noon, kangin, dyula, fula, karon, kassonke, koninke, gambiaanske gebårenspråke, fransk
French | |
| Heufdstad | Banjul | |
| Regeringsvörm | Republik | |
| Geleuf | Islam (95,8%), Kristendom (4,1%), anders (1,2%) | |
| Laand en inwonners | ||
| Oppervlakte - Water |
10.689 km² 11,5% | |
| Inwonners - Dichtheid |
2.173.999 176,1 inw./km² | |
| Koordinaten | 13° 28′ N, 16° 36′ W
Koördinaoten: 13° N, 17° W | |
| Oaverig | ||
| Volksleed | For the Gambia, Our Homeland (Vöär de Gambia, Uns Huusland) | |
| Munteenheid | Dalasi (GMD)
| |
| Tiedzone | UTC (GMT) | |
| Web | Kode | Tel. | .gm | GM | +220 | |
De name De Gambia kümt van et mandinkawoord Kambra/Kambaa, wat verwist når de gambiarivyr. Ne andere verklåring is dat et kumt van nen gamba, en traditioneel instrument wat et serervolk bespöälet as der nen höyvdman uut de tyd kümt. De Gambia is eyne van de weinige landen med en lidwoord in de officiele name (ne andere is De Filippynen). De gambianen willet et der gaerne inholden üm verwarring med Zambia te vöärkummen.
Net as andere westafrikaanske landen hevt de Gambia te maken ehad med slavenhandel. Den eyrsten kolony, under den name A Gãmbia wör estichted döär de porugeysken. Up 25. mei 1765 wör Gambia officieel inelyvd as de Beskarmde Kolony Gambia by et britske ryk. In 1965 wör de Gambia unafhangelik under leiding van Dawda Jawara. Den leidden et land töt 1994, do as Yahya Jammeh nen vreydsamen ståtsgreyp pleygden. In january 2017 wör Adama Barrow den darden president van de Gambia, nå at hee et in 2016 Jammeh afwün in de verkesingen. Jammeh had der anvangelik vreyde med, mär bedachten sik en vöcht den uutkumst an. Dat sorgden vöär ne grundwettelike krisis. De Ekonomiske Gemeynskap van Westafrikaanske Ståten must der an te passe kummen en satten em et land uut.
Den gambiaansken ekonomy müt et vöäral hebben van de landbouw, de viskerye en as darde upkummende sektor et turisme. In 2015 leavden 48,6% van de lüde in årmode. In landelike streaken is årmode noch wydverbreider med souwat 70%.