J.J. Uilenberg

Jan Jantinus Uilenberg (ok Oelenbarg) (Zuudwolde, 10 meert 1881 – Potterwold, 20 jannewaori 1962) was een Drèentstalige en Nederlaandstalige schriever, onderwiezer en veurdrachtskeunstener.

Oelenbarg was de zeune van een onderwiezer en publicist. Op de Riekskweekschoele in Stad kreeg e onder meer les van L. Leopold, iene van de samenstellers van de bekende bloemlezing Van de Schelde tot de Weichsel, Nederduitsche dialecten in dicht en ondicht, en van Hindericus Scheepstra, schriever van Ot en Sien. Vanof 1902 gaf Oelenbarg les op Veenoord en in Den Haag en Medemblik. Vanof 1922 was e heufd van de ulo op Smilde.

Veur de Drèentse verieningen in de grote steden dreug e zien wark veur. Vanof 1929 had e in Maandblad Drenthe wark staon, waoronder liedteksten, Drèentstalige verhalen en stokken daor as e in opkwaamp veur schier en nuver Drèents. Ien van zien liedteksten was 't onofficiële volkslied Mijn Drenthe. Ok hervertelde-n-e Drèentse treditionele verhalen, zoas de legende van Ellert en Brammert.

Tiedens de Duutse bezetting wördden Oelenbarg lid van de Kultuurkamer, zodet e kun blieven publiceren. Ok wördden e sympathiserend lid van de NSB. Dizze zaken kwamen hum nao de oorlog op gevangenschop, een boete en een publicatieverbod töt 1951 te staon.

Wat uut zien wark

Op 'n aovend in 't leste van de Meert kwaamp de holtdoeve bij de akster an de deure.
— "Goeien aovend." —
"Ook goeien aovend, ie bint nog late op 't pad."
— "Ja, en ie bint nog late op."
"Koomt erin en smiet oe dale. Wat breng ie veur neis?"
— "Ik brenge gien neis, maar ik wol oe wat vraogen." —
"Zo, — daor kooi late met an, — ik wolle net hen bedde."
— "Ja, ik kome in donkern, want gien mèense hef der wat mit neudig." —
"Maar de oele en de vrouwe die hebt oe eziene, want die bint altied late op."

— Ja, det week wel; de oele die zat op 't hoogste paoltien van 't karkhof. Ik deenke, det hij naoprakkezeerde over de prèke van 'n zundag, want hij verkeert 'n boel in de toren en op de karkenzolder. En zien vrouwe die zat in 't oelenbröd van Freerk Tiemes op moezen te kieken." —

Uut: 'Waorumme de doeve 't nusselen niet leerde, en altijd Ro-koe röp', in: Jan Poortman (samenstelling) (1940), Uut en um oes olde laandschop. Leesboek voor school en huis, Assen: Van Gorcum & Comp., N.V.

Boekpublicaties

De olde jager (1939, verhalen)
Mijn Drenthe (1939)
In 't schemeruur bij 't knappend vuur, een bundel Drentse volksvertellingen voor jong en oud (1943)

Bronnen

Broersma, Rouke (red.) (2003), Scheupers van de taol: Bloemlezing van de Drèentse Schrieverij 1837-2003, Zuudwolde: Het Drentse Boek (blz. 48-50)

Dit artikel is eschreven in 't Zuudwest-Drèents.