Mosambyk
Mosambyk (/ˌmozamˈbik/), officieel de Republik Mosambyk (Portugeysk: Moçambique or República de Moçambique, portugeyske uutspråke [ʁɛˈpuβlikɐ ðɨ musɐ̃ˈbikɨ]; Chichewa: Mozambiki; Swahili: Msumbiji; Tsonga: Muzambhiki), is en land in suudoustelik Afrika. Up et westen der van ligt den Indisken Oceaan, up et noorden Tanzania, up et noordwesten Malawi en Zambia, up et westen Zimbabwe en Eswatini (et vöärmålige Swaziland) en up et süüdwesten Süüdafrika. Et Kanaal van Mosambyk skeidet den ståt af van de Komoren, Mayotte en Madagaskar in et westen. Den höyvdstad Maputo is medeyne de gröätste stad. Der woanet ungeväär 30 miljoon lüde in Mosambyk.
| Mozambique | ||
 |
 | |
.svg) Kaarte van Mosambyk
| ||
| Informasie | ||
| Sproaken | Portugeysk (Officieel), tsonga, mwani, chewa swahili, | |
| Heufdstad | Maputo | |
| Regeringsvörm | Presidentiäle republik | |
| Geleuf | Kristendom (57,6%), islam (18,3%), ateisme (13,4%), natuurgodsdeenste (9,6%) | |
| Laand en inwonners | ||
| Oppervlakte - Water |
801.590 km² 2,2% | |
| Inwonners - Dichtheid |
30.066.648 28,7 inw./km² | |
| Koordinaten | 25° 57′ S, 32° 35′ O
| |
| Oaverig | ||
| Volksleed | "Pátria Amada" ("Leev huusland") | |
| Munteenheid | Metical (MZN)
| |
| Tiedzone | UTC+2 (CAT) | |
| Web | Kode | Tel. | .mz | mz | +258 | |
Tüsken de eyrste en vyve eywe nå Kristus tröäken bantuvolker vanuut et noorden en westen når et hüdige Mosambyk. Mosambyk krigt de noordelike passaatwinden med vanaf den indisken oceaan. Tüsken de 7. en 11. eywe untstünden hyr en paar swahilihavenstäden, wårvan de kenmarkende swahilikultuur en -språke afleidden. In de late middeleywen kreagen disse städen regelmåtig besöök van handelslüde uut Somalie, Etiopie, Egypte, et arabiske skyreiland, Persie en India.
Med de reise van Vasco da Gama in 1498 kümmen ouk de portugeysken, dee as et händigan begünden te koloniseren en der in 1505 en neadersetting stichten. Nå veer eywen portugeysken oaverheyrsking wör Mosambyk unafhangelik in 1975, wårnå et al gauw de Republik Mosambyk wör. Nå twey jår unafhangelikheid bröäk der nen langen börgeroorlog uut, den as duurden van 1977 töt 1992. In 1994 hölde Mosambyk de eyrste verkesingen med meyrere partyen. Seyd dee tyd is et når verholding altyd årdig nen stabilen presidentiälen republik, al laait de unlüsten mangs up kleine skåle weader up.
Mosambyk hevt grouten natuurliken rykdom. Et land drait groutendeyls up landbouw, mär med name de voodselindustry, chemiske fabrikage en de produkty van aluminium en petröäly kummet up. Ouk turisme groit. Süüdafrika is Mosambyks gröätste handelspartner en gröätste brunne van butenlandske investeringen. Dårnöäst hevt et land nauwe ekonomiske bände med Belgie, Brasilie, Portugal en Spanje. Seyd 2001 is Mosambyk stöädigan by de landen med jårliks et hardst-groiende BBP, al segt dat neet allens; et land is noch altyd eyne van de armste en underuntwikkelde landen van de wearld. Et büngelt underan lysten as et geyt üm BBP de man, menskelike untwikkeling, måte van ungelykheid en döärsneyde leavensduur.
De eanigste officiele språke van Mosambyk is portugeysk, wat vöär de meyste inwoaners leyrd wördt as ne tweyde språke. Wydverbreide inheymske språken sint tsonga, makhuwa, sena en swahili. En grout deyl van et volk in et land hevt bantuwörtel. De meyste lüde in Mosambyk sint kristelik. Flink wat lüde volget de islam of afrikaanske natuurgodsdeenste. Mozambyk is lid van de Vereynigde Natys, den Afrikaansken Uny, et Gemeynebest, de Islamitiske Samenwarkingsorganisaty, de Portugeyske Språkengemeynskap, de Neet-lieerde Beweaging, de Südelik Afrikaanske Untwikkelingsgemeynskap. Ouk sit et land by in La Francophonie.