Misdaodroman

Een misdaodroman is een roman die dri'jt om een misdaod of riege misdaoden en, gewoonlik, de poging omme die op te lossen of een halt toe te roepen.

Staandbield in Delfziel van kommissaris Maigret, een detektive uut de misdaodromans van Georges Simenon

Soorten misdaodroman

Binnen et genre valen d'r nog verscheiden subgenres te onderscheiden. As de naodrok lig op et perses van et onderzuken van een misdaod, hetzi'j deur de lange naarm van de wet, hetzi'j deur een privédetektive, wodt d'r wel epraot van een detektiveroman. De Nordic noir of Skandinavische misdaodroman is daor een variaant op, die de duustere kaante van de aanders vreedzame Skandinavische saemenleving wil oproepen.

Lig de naodrok slim op 'e puzzel van et onderzuuk en de vraoge wie of de daoder ewest hef, dan is der spraoke van een whodunit ('wie hef et edaone'). In de vrogge 20ste ieuw ontstun in de Verienigde Staoten et genre van de hard-boiled-detektiveroman. Daorin gaot et over harde misdaod, vaeke rond gangsters, waorbi'j de kerakters, ok de detektives, cynisch en no-nonsense bin.

De anduding thriller, die ok gebruukt wodt veur films en tillevisieseries, is een bried vangnet veur fiktie waorbi'j et de bedoeling is om gevulens op te roepen van spanning, onzekerheid, ofwachting, verrassing en zels angst. Ie hebben ok et specifieke genre van de juridische thriller, waorin de spanning opereupen wodt deur te beschrieven hoe et verlop mit een rechtszaeke en mit de avvekaoten en aandere betrokkenen.

Populariteit

Hiel wat misdaodschrievers bin barre populair ewodden. De Engelse schriefster Agatha Christie wodden deur Guinness World Records (in 2018) anewezen as de best verkopende fiktieschriever aller tieden. Een antal speurders en spionnen die deur misdaodschrievers uuteprakkezeerd bin, liggen op eenieder zien lippen en hebben vaeke ok vule succes ehad op 'e tillevisie of in 'e bioskoop. Veurbielden bin Sherlock Holmes (een personnage uuteprakkezeerd deur Arthur Conan Doyle), James Bond (van Ian Fleming), Hercule Poirot en Miss Marple (van Agatha Christie), Father Brown (van G.K. Chesterton) en kommissaris Maigret (van Georges Simenon).

Nedersaksische misdaodromans

Nog aordig wat romans die in et Nedersaksisch sinds anvang 21ste ieuw eschreven wodden heuren bi'j et genre van de misdaodroman. Veurbielden daorvan bin:

Drèents

• Tammo Tiesing en het liek op zolder (2004) deur Jan Veenstra
• Moord in het Mantingerveld (2013) deur Tieme Woldman (Drèents en Nederlaands)
• De Paddenvanger (2018) deur Anne Doornbos (bekroond mit de Dagblad van het Noorden Streektaalpries 2018)
• Maagie in het ies (2019) deur Marga Zwiggelaar (bekroond mit de Dagblad van het Noorden Streektaalpries 2019)
• De man die Russisch preut (2021) deur Anne Doornbos
• Grafgift (2023) deur Anne Doornbos

Grunnegs

• Liek achter de badde (2011) deur Harry Töben (verfilmd in 2019)
• Jan Iden schreef in Krödde lösse speurdersverhalen over kommesoares Huusman, de 'Grunneger Maigret'

Holstiens

• Oosterfüür (2015) deur Marlou Lessing
  • "...spealt in en fiktiv (?) middelholsteynsk dörp in de 2010er jåren un löt sik dat genre ”heimaadkrimi” to-ordenen. In dat dörp skeget en pår snaakske saken, en persoon vorswindt un de höyvdpersoon, de junge pasterske Trixi, dee jüst uut Hamborg nå dat dörp totrokken is, vorsöcht tosamen med en pår ander dörpslüde klook to krygen wat sik dår geböärd het." (Uut een bespreking op de webstee Skryverye: online-skryvhook in plat)
• Grulich Fund. Krimi op Platt (2022) deur Jörg Rönnau
• De Poch mag keen Melk. En Krimi op Platt (2022) deur Martin A. Kruse
• Frohe Wiehnachten, Poch! En Krimi op Platt (2022) deur Martin A. Kruse
• De Poch un de Hex. En Krimi op Platt (2022) deur Martin A. Kruse
• De Poch geiht to Kark. En Krimi op Platt (2022) deur Martin A. Kruse
• De Poch hett dat hild. En Krimi op Platt (2022) deur Martin A. Kruse
• De Poch un de gele Hund. En Krimi op Platt (2023) deur Martin A. Kruse
• Rosen för den Poch. En Krimi op Platt (2023) deur Martin A. Kruse
• Keen Puuch för den Poch. En Krimi op Platt (2023) deur Martin A. Kruse
• De Poch neiht ut. En Krimi op Platt (2023) deur Martin A. Kruse

Mekelnbörg-Veurpommers

• Blage Beern un rode Hoor. Plattdeutsche Kriminalgeschichten (2021) deur Wolfgang Manhke

Noordnedersaksisch

• De Bregendöscher (1991) deur Marion Holsten en Krischan Holschen
• Dood as Schiet. Een Kriminalroman mit twee Dode vör Neewark (2015) deur Günter Ihmels
• Tschernobyl un siene Folgen. Een Geschicht mit twee Moorlieken (2015) deur Günter Ihmels
• Dat Gasthuus anne Elw. Een Kriminalroman mit twee Waterlieken (2016) deur Günter Ihmels
• De swarte Füertoorn (2021) deur Günter Ihmels
• De ehrboren Lüüd in Flettkaten (2018) deur Grete Hoops
• Dat Lösegeld. En schicksalhaften Kriminalroman op plattdüütsch vertellt (2019) deur Grete Hoops
• Mordswut un Rachgelüste. Plattdütsche Krimi-Geschichten (2019) deur Anneliese Hamann

Sleeswieks

• Sigbert Siegert jümmer dorbi (1999) deur Carl Groth (bevat de novelles Lahme Flünken, Rutenkamp sien Methood en De Söök)
• Vermisst. Franka Fibelkorn (2008) deur Carl Groth (novelle)
• DNA ut Oklahoma. En Vertellen vun de Insel Föhr (2010) deur Carl Groth (novelle)
• Jemehr egen Methood deur Carl Groth (novelle, zunder jaortal)
• Keen Uutweg (2017) deur Renate Folkers
• Tod in der Gülle-Lagune. Eine Liebeserklärung an Mordfriesland (2017) deur Thorsten Scherer (Hoogduuts mit Saksische dialogen)

Stellingwarfs

• Et geheim van de wiend (2009) deur Johan Veenstra (bekroond mit de Dagblad van het Noorden Streektaalpries 2009)
• Vroeger is veurgoed veurbi'j (2018) deur Johan Veenstra (bekroond mit de Rink van der Veldepries 2020)
• Et liek in de Lende (2021) deur Johan Veenstra

Rifferenties

Dit stok is eschreven in et Stellingwarfs van de Kop van Overiessel.