Verskil tüsken versys van "Brazilië"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 18:
| tld = br | laandkode = BRA | til = 55
}}
'''Brazilië''' (officieeloffisjeel de '''FederaoleFederale RippebliekReppebliek Brazilië''') is een laand in [[Zuud-Amerike|Zuud-Amerika]], datwat greanzen greensthef anmet [[Frans-Guyana]], [[Suriname]], [[Guyana]], [[Venezuela]], [[Kolombia]], [[Peru]], [[Bolivia]], [[Paraguay]], [[Argentinië]], [[Uruguay]] en deden [[Atlantische Oceaan|Atlantiesen Oseaan]].
 
Brazilië is mit zienmet 8,5 miljoen vierkaanteveerkaante kilemeterkilometer et grootstegrötste laand van Zuud-AmerikeAmerika. (etEt beslaotbeslöt bi'jkaansbiekaant de heltehelfte van dit [[kontinentwearlddeel]]). enEt is et op vier-naonoa-grootstegrötste tervan wereldde wearld (allienigallenig [[Ruslaand]], [[Kannede|Kannada]], [[Volksrippebliek China|ChinaSjina]] en de [[Verienigde Staoten van Amerika|VerienigdeVerenigde StaotenStoaten van AmerikeAmerika]] binzeent grotergrötter).
 
Et [[geleuf|heufdgeleuf]] is et [[Rooms-Katholieke Karke|rooms-kattelicisme]] (mit 74%) en 15% is een anhanger van et [[protestaantisme]]. Brazilië het een laandoppervlakte van 8.511.965 [[vierkaante kilometer|km²]], een [[woater|waeteroppervlakte]] van 0,65 km² en et het zoe'n 186 miljoen inwoners.
Regel 28:
De [[ekonomie]] van Brazilië wörd seend 2012 as zeuwende grötste van de waerld eskatt. Et laand hef nen onmeundigen riekdom an boademskatten. Et grötste deel van et laand is bedekt met et raegenwoold van de [[Amazone]]. Doarin laeft ne gewaldig verskaeidene zammeling deers en plaanten, dee as iej oargens aanders op de wearld neet treft. Et laand is al maer as 150 joar den grötsten koffieboer van de waerld.
 
== TaelSproake ==
De heufdtaelheufdsproake van et laand is et [[Portugees]]. Brazilië is ok et ienigsteennigste laand in hielheel Zuud-AmerikeAmerika, waorwoer as et Portugees de officiëleoffisjele laanstaellaandsproake is. In aandere dielendelen van et laand wodtwörd d'rder ok welwal [[Spaons|Spaans]] praotekuierd en in et hielehele laand hej'heb iej [[Indiaanse taelen|Indiaanse ]]<nowiki/>sproaken. In bepaoldewat dielendelen van Brazilië praotenkuiert ze ok [[Nedersaksisch|Nedersaksies]] (veural [[Pommeranisch|Pommers]]) en [[Italiaans]],. ditDit wodtwörd veuralvuural praotkuierd deurduur de naokommelingennoazoaten van [[Duutslaand|Duutse]] en [[Italië|Italiaanse]] immigraanten.
 
== Laandsbeskriewing ==
Regel 41:
Et klimaat van Brazilïe is zo verskaeiden as det et laand groot is. Toch is et grötste deel van et laand tropies. Op de [[skoale van Köppen]] wörd Brazilië vief grote subklimaten toorekkend: eavenaar, tropies, halfdreuge, hooglaandtropies, gemoatigd en subtropies. In et noorden tref iej der raegenwoolden, in et noordoosten halfdreuge weustes, gemoatigde woolden met noaldbeume in den zuden en tropiese savannes in middel-Brazilië. Plaatselik kan et ook nog wier slim oeteen lopen.
 
===<nowiki/>Plaanten, deers en natuurbehoold===
 
=== Plaanten, deers en natuurbehoold ===
Vanwaege Brazilië's grote oppervlak veend iej der verskaeidene laefumgaewingen, zo as et Amazoneraegenwoold, et Atlantiese Woold en de Cerrado. De Amazone wörd ezeen as et gebeed met de meeste verskaeidenhaeid an deers en plaanten in de waerld. In et zuden ligt t Araucaria, een noaldbos wat in et gemoatigde klimaat gediejt. Natuuroonderzeukers skatt det der roond de 4 miljoen verskillende deers en plaanten in Brazilië leawt.
 
Regel 50 ⟶ 48:
Brazilië zol prima laewen können van de egene natuur, mer zowat alle plaanten woer as met haandeld wörd, zo as sojabonen en koffie, zeent invoord. Et natuurlike oarfgood van Brazilië wörd slim bedraeigd duur grote veehoolderiejen en boeren, hooltkap, mienbouw, herbevolking, öllie- en gaswinning, oawervisken, onwettelike haandel in weelde deers, dammen en waegen, waterversmaering, klimaatverloop, veur en indringersoorten. Der wordt waegen duur et hele laand elegd, woeran nieje staeden bouwd wordt, woer umhen wier boerd wörd. Duur indamming van rivieren zeent hele strekken oonder water ekömmen. Der stoat nog es 70 dammen op de planning, zo as ook de völbevöchtene Belo Monte-dam, dee een groot andeel stroom laeweren mut.
=== Staeden ===
[[Brasilia]] is de heufdstad sund [[1960]]; daorveur was dit [[Rio de Janeiro (stad)|Rio de Janeiro]] en nog eerder [[Salvador (stad)|Salvador]]. Brazilië hef 15 staeden met maer as een miljoen inwonners. De grötste is São Paulo met 11 miljoen, doanoadoarnoa Rio de Janeiro met 6 miljoen. Aandere grote steden binzeent [[Salvador (stad)|Salvador]], [[Belo Horizonte]], [[Fortaleza (gemiente)|Fortaleza]], [[Curitiba]], [[Manaus (gemiente)|Manaus]], [[Recife]], [[Porto Alegre]], [[Belém (Pará)|Belém]] en [[Goiânia]].
 
=== Regio'sStrekken ===
Brazilië bestaotbesteet uutoet vuufvief regio'slaandsdelen, mitmet 26 staotenstoaten en daornaostdoarnöast een federaolfederaal distrikt. Disse regio'slaandsdelen binnenzeent:
{| {{prettytable}}
! [[Regio Noord (Brazilië)|Regio Noord]]
Regel 103 ⟶ 101:
 
Vuurdet de Europeanen kömmen, wör dr völle vöchten tusken de verskillende volker. Vake warren dit grote oorloge, woer as völle kriegskeunstig inzicht bie köm kieken. [[Kannibalisme]] köm ook vuur. Ook hier was [[slawerieje]] neet ongewoon, mer har et maer met verwaantskop te maken.
 
=== Kolonisasie ===
Et [[Portugese Riek]] nöm et laand wat non Brazilië het in op 22 april 1500. Op den dag köm den Portugesen vloot oonder anvoor van [[Pedro Álvares Cabral]] an. Ze tröffen der verskaeidene inheemse volsstämme, dee as meestal Toepi-Guarani-sproaken kuierden. Disse volker deden völle met mekoar vechten. De eerste laandingsplaatse wör bouwd in 1532. Toch begun de echte kolonisasie pas vanof 1534, doo as Keunink Dom João III van Portugal et gebeed opdeelden in viefteen zelfbesteurende [[Kapteinskolonies van Brazilië|Kapteinskolonies]].
 
Dit zelfbesteur laewerden problemen op, woernoa as in 1549 den Portugesen keunink et laand van niejs indeelden in et Gouvernaat Brazilië, ne eendudige kolonie. In de eerste tweehoonderd joar hadden de Europese en inheemse groepen verdan krieg. Ze sleuten leenks en rechts verboonden um mekoar te klook of te waen. Tegen et middeln van et [[16e eeuw|16e joarhoonderd]] was sukerreed et belangriekste oetvoorprodukt. Der wörden verdan meer slawen oet Afrika an ehaald. Dee mossen woarken op de sukerreedplantages, um de steeds gröttere vroage noar Braziliaans suker an te können.
 
Tegen et aende van et 17de joarhoonderd wör de vroage noar sukerreed meender. Mer in de negentiger joaren van dee tied wör der goold eveunden. Der köm ne rechte gooldkoorts op gaank. Doezenden nieje kolonisten kömmen noar Brazilië. Dee kregen et wier in et mot met de oolde kolonisten.
 
Portugese 'Bandeiras', oontdekkers, treuken alverdan wieter et binnenlaand in en verplaatsten de vrogere greanzen töt roegweg de nondaegse greanzen van Brazilië. In dissen tied probeerden ook aandere Europese grootmachten voot an wal te kriegen, zo as de Fraansken in Rio de Janeiro noa 1560 en in Maranhão noa 1610, en de Hollaanders in Bahia en Pernambuco gedoerende den Hollaands-Portugesen Oorlog.
 
==Uutgaonde verwiezingen==
{{Commonscat|Brasil}}