Steern

Een steern is een bolvörmig hemellichem det bestiet uut lochtgevend plasma mit daorin veural (zo'n 72% van de massa) waterstof en zo'n 26% helium. Steerns wördt deur de eigen zwaortekracht bij menare eholden.

Binnen steerns bint de drok en temperatuur van de gasconcentratie zo hoge, det der kernreacties plaatseviendt. Det mak een hiele bulte energie lös, die vanuut de steernsatmosfeer uutezunden wördt as elektromagnetische straoling mit verscheiden golflengtes, waoronder zichtber locht.

Levensloop van steerns

Een steern begunt hum te vörmen op 't moment van zwaortekrachtinstörting van een gaswolk die veurnamelk uut waterstof bestiet en wieder uut helium en wat ressies zwaordere elementen. 't Miest van de levensduur van een steern schient 't dink as gevolg van de thermonucleaire fusie van waterstof töt helium in 't binnenste van de steern, waordeur der energie de ruumte inestraold wördt.

Tegen 't levensende van een steern is 't daon mit de kernfusie. Der is dan spraoke van een witte dwarg, een neutronensteern of, as de steern genog massa hef, een zwart gat.

Spiraalvörmig steernstelsel NGC 4414, in steernsbield Berenice zien haor (Coma Berenices)

Steerns en aandere hemellichamen

De steern die hum 't dichtste bij de Eerde beviendt, is de Zunne. Op de tweede plekke kump Proxima Centauri. De steerns die vanof de eerde 't dudelijkst te zien bint, bint in mèenselijke culturen samenedaone in steernsbielden en asterismes, en veule van de helderste steerns hebt eigen namen ekregen. In 't waorneembere heelal bin der zo'n 10²² töt 10²⁴ steerns, waorvan 't gros niet mit 't blote oge eziene kan wörden.

Steerns kunt mit aandere hemellichamen stelsels vörmen, zoas in 't geval van planetenstelsels en steernsystemen mit twee of meer steerns. Ok kunt steerns diel uutmaken van een veule grotere, deur zwaortekracht bij menare eholden structuur, zoas een steernbulte (steernhope) of een steernstelsel.

Dit artikel is eschreven in 't Zuudwest-Drèents.