Tonko Ufkes

Tonko Ufkes (Zeuvenhuzen, 1958) is n Grunneger dichter, schriever en historicus. Ien t Westerketiers schrift er verhoalen, gedichten, en stukjes over geschiedenis en toal.

Grunnegstoalige schrieverij

Ien 1989 is Ufkes van geschiedenisleroar onderzoeker ien t butenlaand worden. Toen er brieven schreef noar zien olders thuus, kwam e d'r aachter dat t Grunnegs hiel geschikt was om hum op pepier uut te drukken. Vanòf 1989 dreug er geregeld bie aan t Grunneger literaire tiedschrift Krödde, eerst veural gedichten en loater meest verhoalen. Ok vanòf dat joar is hij metwaarker van t tiedschrift Toal en Taiken.

Sinds 2008 dragt Ufkes waark bie, veural verhoalen, an t Drents letterkundig tiedschrift Roet en is er stukjesschriever veur t Dagblad van het Noorden. Ok dreug er bie an t Grunnegstoalige webstee Webloug, dat ien 2019 stopte.

Soamen met aandern stelde er n nust boeken soamen, zoas e drijdielige Verzoamelde gedichten van Jelte Dijkstra (2004-6, met Bindert Helder) en Lezen en schrieven in Grunneger toal (2008, met Tonnis Musschenga). Hij het biedroagen leverd an veul publikoatsies.

Ufkes is hoofdredakteur, en ien van de oprichters, van t in 2016 oprichte digitoale tiedschrift Oader veur Grunneger literatuur. In 2019 kreeg er veur zien proza de Freudenthal-Pries, de belaangriekste pries veur literatuur ien t Nedersaksisch.

Thematiek

De gedichten van Ufkes goan over alledoagse belevenissen en ervoarings ien en rondom gezin, huus en heem. Weeromkerende thema's ien zien verhoalen binnen:

vogels, en wat die veur mìnsen beduden (bv. symbool veur de breekboarheid of juust de hardnekkigheid van t leven);
erotische spanning en toenoadering tuzzen mannen en vraauwen (voak mìnsen die scheiden binnen, weduwnoar/weduwe binnen of aanderszins allien binnen);
oldere mìnsen, die sums noabie de dood stoan en een pazzend ìnde zuiken;
leven op t laand en kortbie de natuur.

Geschiedkundig waark

Ufkes het geschiedenis studeerd aan e Rieksuniversiteit Grunnen. Hij is specialiseerd ien archiefonderzoek, haandschriften uut de 16e en 17e eeuw, en historisch onderzoek ien direkte reloatsie tot archeologisch onderzoek. Veur de tiedschriften Stad & Lande en Groninger Kerken schrift er veurnoamelk over 17e-eeuwse onderwarpen.

Citoat

Bulten blad lijt al op e grond en e stroeken hangen vol bessen. Riepe vruchten, kloar om te oogsten. En dan de vogels; niet meer allent of ien koppels mor nou worden het hiele wolken, wolken van sprutters en kiewieten. Haarst is de mooiste tied van t joar, van t leven misschien.

Uut 'Stevels', verhoal ien n tuut op beide schelpen

Waark

Deur de tied (gedichten) (Profiel, Beem, 1993)
n Dichtjoar (gedichten) (Servo, Assen, 1997)
Wottervaarf (verhoalen) (Servo, Assen, 1999)
Uutvlogen (gedichten) (Servo, Assen, 2004)
Fien zilverglaas (gedichten) (Servo, Assen, 2007)
Op e tast (gedichten) (Servo, Assen, 2009)
n Tuut op beide schelpen (verhoalen) (Het Drentse Boek, Beilen, 2015)
Ongeliek (verhoalen) (Het Nieuwe Kanaal, Liwwadden, 2018)
Boeten, nog niet binnen (gedichten) (Stichting t Grunneger Bouk, Scheemde, 2019)
Der Trauerschnapper/De bonte vliegenvanger (verhoalen) (Agenda, Mönster, 2020)
De weg dreumen (verhalen) (Het Drentse Boek, Beilen, 2021)

Wellen

Ufkes op Mien Westerkwartier
Tonko Ufkes bij Drentstoalig radiopergram Hemmeltied, 16 juli 2016
Huus van de Taol over Tonko Ufkes, met gedichten en filmpje
Tiedschrift Oader
Tonko Ufkes zien webstee
n Tuut op beide schelpen (verhoalen) (Het Drentse Boek, Beilen, 2015)