Tweantse zegswiezen
Dit oonderdeel is um te loatn zeen det Tweants vake aandere oetdrukkings hef as t Hollaands. ne letterlike oawerzetting van de volgende Hollaandse zinn is wal meugelik en korrekt, mear meesttieds wördt ekeuzn vuur n variaant den't hiereunter in t Tweants te leazn is. Zoo kan t Hollaandse "alles goed?" letterlik vertaald wordn noar "Alns good?", mear echt Tweants gebrok ne zegswieze zooas den hiereunter steet. Tukkers vertaalt disse zegswiezn vake rechtstreeks noar t Hollaands, woerduur at de Tweantismes ontstoat.
Wat van disse zegswiezen zeent ook in t Hollaands oawer te zetn, mer wordt lange nit zo vake gebroekt as in Tweante.
| In t Nederlaands | In t Tweants |
|---|---|
| Alles goed? | Good te pas(se)? Nog n betjen goans? Wo(ge)döanig? Kö'j t volhooldn? |
| Als een idioot/zonder finesse | Vuur gek en onwies |
| Ja, het gaat goed | (Och), t geet (wal) |
| Afschaffen/afdanken * | Der achterhen doon |
| Afscheidsgroet | A'j zelf goat: (doot) heanig/kalm an. Ajuus. |
| As n aander geet: (vergett t) wierkomn (nit)! | |
| Alles overhoop halen (om te zoeken) | Alns oawer n kop trekn |
| Aandacht van de andere sekse krijgen | Gesnoef um de dure hebn, geroek um t hoes kriegn |
| Aangeschoten zijn | duzelig wean. Um könn vernemn. |
| Baldadig zijn (soms van alcohol) | ral in t dak wean |
| Bekijk het maar! | gedretn, loop hen drietn |
| Ben je doof? | He'j t met de oorn? He'j zwil in de oorn? |
| Ben je wel goed bij je hoofd? | Veult der oe s an/vuur |
| Bier drinken | ene/n paar knöttern (doon). (Greune) pretpöalkes noar binn kaanteln. |
| Continue | Too-, alverdan, niks as ... Non tooverdan = van non of an |
| Daar ben je de hele dag over aan t nadenken/mee bezig/aan het malen | Det lig oe vuur de dure |
| Daar geloof ik niets van | Doar wil ik neet an, (det) zal wal, joa dat zal, joa det mu'j ook wal rekn |
| Daar heb ik geen zin in/daar ben ik niet voor in de stemming | Doar he'k de/n kop neet/nich noar stoan |
| Daar is hij wel even zoet mee | Doar is'e nog wal eawn met oonder de pann |
| Daar kun je zeker van zijn | Doar hoo'j nit achteran. Doar kö'j doonder op zegn. Doar kö'j gif op innemn |
| Daar moet je werk van maken / daar moet je mee naar de dokter | Doar mu'j met gangs |
| Dan heb je enorm veel geluk gehad | Dan ma'j oe nog wal in de haande wrievn |
| Dan is de fut eruit (moeheid) | Dan geet oe t leampken oet |
| Dan zitten we in hetzelfde schuitje / dan zijn we het daarover eens | Dan kö'w mekaar de haande doon |
| Dat doet me niks | Det maakt mie niks oet |
| Dat heb je zelf in de hand | Doar zi'j zelf bie |
| Dat gaat je mis hoor! | Det vrös oe op n emmer! |
| Dat geeft niet/is niet erg | Det heendert niks |
| Dat had je niet gedacht hè? | Oo? |
| Dat had je nog niet achter mij gezocht, hè? | Det ha'j mie nog nit oet de mouwe skodt, of wal? |
| Dat levert niet veel op (financieel) | Doar kan n skossteen nit van rookn |
| Dat is aangetrouwde familie | Dat is van de koolde kaante |
| Dat is een aardige man/vrouw (prettig in de omgang) | Den kö'j (wal) good/(heel) best hebn |
| Dat is (geen) zwaar werk | Dèt keump oew (nit) an de butte |
| Dat kan ik nog wel gebruiken | Dèt kon miej wal pasn |
| Dat kun je direct merken (vaak alcohol) | Det breg de boskop oawer. |
| Dat smaakt erg lekker | Det kö'j best etn |
| dat soort dingen kun je het beste direkt afronden/oplossen | Doar mu'j direks met ofkaartn. |
| Dat staat mij wel aan / dat lust ik wel. | Dèt steet miej wal an, dèt mag ik wal liedn, dèt mag ik wal hebn van n dokter |
| Dat staat niemand in de weg/daar heeft niemand last van | Det zit ginnen boer in t veanster |
| Dat vind ik eigenlijk mooier (bij keuze) | Det veen'k feaitelik wal net zo mooi |
| De wind van voren krijgen | n Schoer duur de bene kriegn, n board der of kriegn, de kaste oet ekeard kriegn |
| Denk erom! (waarschuwend, als in "als je het maar laat") | Reknt dr op! |
| Die is niet goed ter been | Den vaank ginnen haazn mear |
| Die verloochent zijn afkomst, die doet uit de hoogte | Den hef zin hoesnommer vergetn, Den wil heugerder drietn as at he t gat hef zitn, Den hef zienn hoesbreef verleurn |
| Die zit goed in de slappe was | Den zit good in de klamotn |
| Doe die deur dicht! | Doot dee dure too/an/dichte, doot der de plaanke vuur! |
| Doorwerken! | Dr an (met de lippe)! |
| Dronken zijn | Dikke wean. de piepe strak hebn. mooi in n öllie wean. n sputter op hebn. zik bes eweard hebn. zoo dikke as doeznd man wean. hagelsteendikke wean. de hoed/peanze/koonte/bokse vol hebn. nen eande hen wean. in de gloria wean. Sjikker wean. De wearld vuur nen doedelzak anzeen. |
| Echt? dat meen je niet! | Joa zeg e! ealke? |
| Een (stevige) aframmeling krijgen | n (best) moal kläppe kriegn. n (best) moal op n balg/de hoed/de butte/um de kleampe/kop kriegn. |
| Een buffer hebben (soms financiëel) | Wat vet op n pokkel hebn. Wat achter de haande hebn. |
| Een dutje doen (op de bank, vaak na werken of eten) | Baankwoarkn. Baankzaakn doon. |
| Een grote boodschap moeten (op de WC) | n ulk oet n strik haaln. n Stuk oet de rugge houwn. |
| Een huishouden van Jan Steen (veel kabaal en troep) | n Ophoes |
| Een lage, afzakkende broek aanhebben | De loch lege hebn hangn |
| Een rondje geven (in een café) | Der ene in doon, der een oetgeavn, der nog ene op de laampe geetn |
| Een ruwe schatting maken | Skaal 1 op t oge nemn/doon |
| Een sigaret rollen/roken (shag) | eenn dreejn/daampn/in de fik stekn/in t verbaand doon/smookn. "segretjen doon?" |
| Een te vol glas/beker drinken krijgen | n Rooms betn kriegn. (doar mu'j op de knene vuur) |
| Eerlijk verdelen | De/te man de helfte |
| Eet eens een beetje door | der zitt gin spiekers in! Lus iej t nit? |
| Eigenwijs/chagarijnig/tegendraads zijn | Krang (in de kop) wean |
| Ergens op bezoek gaan | Oarns anlegn (café), hen kuiern goan, der achterhen kiekn |
| Fijn/leuk | Mooi |
| Fijn dat je er bent | Wa'j der wal? |
| Ga zitten (uitnodigend) | Zett oe, smiet oe daal, smiet oe van de been |
| Geen morele bezwaren hebben bij een immorele handeling of besluit | Oargns niks bie hebn. (De katte van de buurn dood doon, doar har he niks bie.) |
| geloof je het zelf? | (joa) det mu'j óók wal rekn! |
| Graag gedaan | Doar zö'j t vuur hebn |
| Het heeft geen haast | Dr is gin braand bie |
| Heb je daar wel geld genoeg voor? | Kan dr det (nog) (wal) oet? |
| Heb je dat verdiend? | Zit dr det an? |
| Heb je me begrepen? | Heur iej? |
| Hebberig zijn | De oogne nit vol hebn |
| Het bliksemt | Ut löcht |
| Het blijft bij praatjes (maar er wordt geen actie ondernomen) | t Geet met kuieren hen |
| Het is weer schoon/netjes | t Is dr glad/kaant. Glad waark. Glattighead. |
| Het kan beter | t Mag gin pochen liedn |
| Het ligt nooit aan hemzelf | As nen boer nit kan zwemn (dan ligt t an t water) |
| Het moet niet gekker worden! | Non mut t toch nit anhaaln! |
| Het regent zachtjes | t Sputtert wat/iets/(n) luk. |
| Het was een kabaal/zooitje ongeregeld | t Gung der of! |
| Het was er ontzettend druk | Ze hungn dr met de bene oet. Iej konn dr oawer de köppe loopn. t Was dr zwart van t volk. |
| Het wat niet uit te houden/te verdragen | t Was nit te doern |
| Hij begon zich toch enigszins zorgen te maken/te twijfelen aan zijn eigen gelijk | Hee krabn zik toch wal eawn iets achter de oorn |
| Hij geloofde zijn eigen ogen niet | De oogne kuuln um zowat oet n kop! |
| Hij ging tekeer | Hee gung t an! |
| Hij heeft zijn krediet bij mij verspeeld | Den hef t verdretn |
| Hij houdt je voor de gek | (Hee) hef oe biej de bene. Hee hef oe bie n bok edoan. Hee hef oe in n tuk edretn. Hee stekt oe de gek an. |
| Hij heeft geen rooie cent | Hee hef (nog) gin neagel um t gat te krabn. Hee hef gin duwel of dood. Hee is zo kaal as ne loes. |
| Hij heeft thuis niets te vertellen | Hee wont dr bie in. |
| Hij heeft wel vaker plannen (waar niks van komt) | Hee hef wal mear bie n eande |
| Hij is een binnenvetter | Hee vret t op |
| Hij is van een koude kermis thuis gekomen | Hee hef der zik bes met in n kul ebetn, hee hef dr zik (döanig/aakelig) op verkekn |
| Hij kon zich niet meer inhouden (bij kwaadheid) | Doo leup um n kop oawer |
| Hij neemt altijd onnavolgbare besluiten | Doar kö'j niks van noaverteln |
| Hij reed ontzettend hard | Hee jaagn de leu de vooln oet de bokse |
| Hij schaamt zich daarvoor | Det wil he nit weetn |
| Hij stelt altijd vragen als het antwoord al is gegeven | Hee slöp aait achterin |
| Hij vertrok met grote haast | Hee leup t kezien dr zowat oet |
| Hij werd woest/laaiend | Hee wör gék in de kop! |
| Hoe heb je dat nou weer voor elkaar gekregen? | Wo(döanig) he'j dr det non wier met ehad? |
| Hoezo? | Wat dan? |
| Honger hebben | Wal wat lustn |
| Houdt je grote mond! | Lippe! Lip hooldn! |
| Iemand('s werk) controleren | Eenn dr achter kiekn (bv. in de bookhoolding). t Spul nog es noaloopn. |
| Iemand eens goed de waarheid vertellen (op z'n donder geven) | Eenn es fleenk de wacht anzegn, eenn n skoer deur de beenn gevn |
| Iemand met opzet chagerijnig maken, opstoken | Eenn dr ne kolle oonder doon. |
| Iemand naar de mond praten | Met enen hénkuieren. Enen der suker an doon |
| Iemand plagen/uitdagen | jenn. stokkern. stangn. |
| Iemand opdrijven | Eenn in n daamp jaagn |
| Iemand vertelde mij... | Der verteln/verniejn der miej ene. Ik wör van ene gewoar... |
| Iets drinken na het eten | Nen natn der oawerhen smietn |
| Iets met iemand overleggen | Wat met ene in de negosie hebn/wat met ene beköjern |
| Iets op het laatste moment annuleren/afzeggen | t Gat vuur n bos/toen dreein/trekn |
| Iets te weten komen | Oargns locht van kriegn, oargns wat van metkriegn |
| Iets van plan zijn | Wat in t zinne/de musse hebn |
| Ik bedoel maar/Dat dacht ik ook! | Oh!, of nit dan? |
| Ik ben aangekomen (gewicht) | Ik bin egröaid/greuid |
| Ik ben doodop | Ik knappe zowat of bie de eankels |
| Ik ben er erg blij mee/aan gehecht | Ik bin dr naar/onmeundig wies met |
| Ik ben werkeloos | Ik bin bie de dure/t hoes/de kökken |
| Ik ga slapen | Ik legge/strekke mie, ik goa der hen, ik kroep in de val, ik goa daal, ik goa achteroaver stoan |
| Ik heb er nu geen tijd voor | Ik kan t nit wochen |
| Ik mag hem niet zo | Bestn kearl, mos allene karbiet lustn. doar he'k t neet zoo op zitn. Den he'k neet hoge zitn. |
| Ik heb uw e-mail ontvangen | De doewe hef dr ewest. |
| Ik verloor de controle | t Kuln miej, t köm mie an t kuln |
| Ik zal er eens even naar informeren | Ik zal (der) es eawn (noar) goan heurn |
| Ik regel dat wel | Doar goa ik achteran |
| In orde maken/klaarmaken (ook eten)/voor elkaar krijgen | terechte maakn/kriegn |
| Ingespannen zwaar werk doen | worseln, pokkeln, klein, andamn, torn, marteln. |
| Je aanwezigheid is niet gewenst | Goat op n pot/t dak zitn, goat hen, goa mar weer verdan |
| Je bent flink te laat! | Ko'j t veendn? Iej beent mooi op tied. He'j n sloap oet? |
| Je moest je diep schamen! | Iej zoln oe de oogne oet n kop skaamn |
| Je moet geduld hebben | Hef oew moo oe gin poesn eleard? |
| Je moet geen twee dingen tegelijk willen | Iej mut nich poesn en mel in de mond hoaln |
| Je moet minder gaan werken/rustiger aan gaan doen (doktersadvies) | Iej mut de batse half invetn. |
| Je moet nodig naar de kapper | Iej loopt met de seantn van n kapper/n skearbaas in n tuk/de taske |
| Je niet lekker voelen/een kater hebben | Slecht (te passe) wean, sloerig in n rèkkerd/rakkerd wean, ral in n balg wean, todderig wean*. Ropperig in de hoed wean * |
| Kantje boord | Met de biln an mekaar |
| Kijk eens wie we daar hebben! | Hier! |
| Kleren binnenstebuiten aantrekken | Kleare krang-um(me) andoon |
| Kom op (we gaan) | Alló, allò, vie trapt/treat um an, vie pakt t an. Vie pakt de paling in. vie goat verdan |
| Komt er nog wat van? | Wat ha'j dr van edacht? Vandage nog? |
| Lachen als een boer met kiespijn | Lachn as nen sik in de braandnetteln |
| Lekker | Nét/óók zo fein. |
| Lol hebben | Wil(le)/schik hebn |
| Beheers je het apparaat/Weet je hoe het werkt? | Kö'j der met (gewordn)? |
| Met heel veel woorden enorme onzin kunnen vertellen | Köjern zo at t ne koo oet t gat vaalt |
| Moe zijn | Ut der an hebn, de knoln op hebn, n tank löag hebn, de pinne lös hebn, |
| Naar huis gaan | Op de kökn op-an goan, t op t hoes an hoaldn, noar hoes op an |
| Nu gaan we wat beleven! | Non he'j t skoap an t drietn! Non geet t sköapeskearn an! |
| Nu gaat het beginnen! | Doar geet t hen. Loat goan! |
| Nu moet je een keus maken | An of van! Drietn of van n pot of |
| Nu moet hij het ontgelden. Nu is hij zwaar de klos. | Non mut hee t liedn, non is hee an de buurte |
| Onhandelbaar groot voorwerp | kabof/kebof. Apparaat. Moat. Smearlap. |
| Ontzettend moeten braken | Spiejn oawer lädder en plaanke |
| Ontzettend moeten lachen | Zik van de bene lachen |
| Op datzelfde moment/direct daarop | Mét... (vb. "hee zea: 'wee mut disn lestn kookn?' en mét har he um ook al in n moond.") |
| Opschieten, voort maken | Anmaakn. Loat goan! |
| Op kraamvisite gaan | Kroamskudn |
| Over het algemeen... | Duur mekaar (enömn) |
| Pas op! | Waart/woart oe! Boargt/baarget/bargt oe! |
| Precies! | (Non) Of nit (dan), det dachtn ik (ook), of nich dan |
| Schaften | Schoftn, inkoeln |
| Schreeuwen, vloeken | Achteroet n haals komn, t angoan, bearn, achteroet bidden |
| Schriftelijk maatregelen treffen | In de penne klimn |
| Soms wel soms niet; als antwoord op vraag: bijv. vind je het nog leuk? | mangs wal, aait nich |
| Te hard werken | Zik boawn/oawer n kop woarkn |
| Te weinig te drinken/eten krijgen | n Haags betn kriegn |
| Telkens/voortdurend | Al, alverdan |
| Toen begon hij te protesteren | Doo köm he op de achterste bene |
| Tot het uiterste van je kunnen gaan (sport) | De tonge op t leste knoopsgat |
| Tsjonge! | Kearl non! Kearl en gin eande! |
| Uitglijden/omvallen | Van de bene goan, vuur de groond goan, teegn de vlakte goan |
| Met hem/haar valt niet te praten (bij koppigheid van de gesprekspartner) | Teegn n peard kö'j nit gaapn |
| Van nu af aan | Non tooverdan |
| Van zijn stuk gebracht zijn | (Kets) van t rabbat wean, veraltereerd wean |
| Vóór je het weet/er erg in hebt | Det kö'j nit of knipoogn |
| Vreemd gaan | Oonder n droad hen/duur vretn, nöast n pot pisn |
| Waarom/hoezo niet? | Wat dan? |
| Wat denk je nu zelf? | Wat meant n dokter? |
| wat denk je wel niet! | Iej mochn wal meann! |
| Wat een bazige vrouw | Den mos nog blikn titn hebn (dan kon he rammeln) |
| Wat een gedoe/rotzooi! | Wat nen kroam! |
| Wat een toestand | Wat n spul/spil |
| Wat ik je brom! | Det kolveer ik oe! |
| Wat jij? | Iej dan? |
| Wat moet ik betalen? (in een café) | Woovölle/wat he'k der an? Wat krie'j van miej? Wat is de schade? Wat is t oe weard? Wat wi'j dr vuur hebn? |
| We hebben het klaar/het werk erop zitten | Vie hebt t (wier) ewunn |
| We kunnen niets anders dan afwachten | Loat mear kuuln (t löp wal lös). Kiekn wat t wörd (ook als ofkorting ezeg: KWW) |
| Wil je me dat even aangeven? | Wo'j miej det eawn doon? Hier op-an s met den/dee/det [zelf invuln]. |
| Willekeurig, zonder orde | Leenks en rechts. Hier en doar. |
| Zeker | Vast(e), wis(se), zekers |
| Zelfs onder ideale omstandigheden kan hij nog klagen | t Manna mut um in n haals reagn |
| Zet hem op! Succes! | Kalm/heanig an. Loat goan! |
| Zich douchen | Zik wasken, oonder t ziejke/ströalke/buujke/de geate goan, biej/noar de poompe wean/goan |
| Zich omkleden | Zik aansum antrekn, zik umtrekn, zik aans antrekn |
| Zwaar graafwerk doen | An de batse goan/stoan |
| Verkering uit hebben | Ut nus/nös oonder n boom / de beume hebn (lign) |
| Verkleumde handen hebben | De haande duur estökn hebn |
| Waar denk jij naar toe te gaan? | Woer zal t hen, woer zal t op-an? |
| Wanhopig/Moedeloos zijn | De moodvearn loatn hangn |
| Wat ben jij gulzig! | Wat zin iej inhalig! Dr is gen anhaaln an met oe! |
| Wat denk je nou zelf? | Kö'j rekkenn? (rekkent dr dan mer neet op). Kö'j skriewn? (Skriewt t mer op n boek). |
| Wat gebeurt daar? | Wa's det dan/non? |
| Ze ligt op sterven | Hee is heel slech. Hee löp op de leste bene. Hee raakt oet de tied |
| Zet maar bij het grof vuil | Op n as dr met |
| Zeur/zwets niet zo! | Lignt (toch) nit (zo) te kwaakn/nöaln/dramn! |
| Zin hebben in | zin hebn an |
| Zoenen (jonge stelletjes) | snoetnspek |