Zuud-Afrikaans Engels

t Zuud-Afrikaans Engels (aofekort: ZAE; offisieel aofekort as: SAfrE, SAfrEng, SAE, en-ZA) is t Engels dat espreuken wörden in Zuud-Afrika. t Engels van eerstetaalsprekers uut Zimbabwe, Zambië en Namibië wörden erkend as vertakkingen dervan.

Geografiese verspreiding van t Engels in Zuud-Afrika: persentazie van de bevolking dat t as eerste taal hef.

██ 0–20% ██ 20–40% ██ 40–60%

██ 60–80% ██ 80–100%

Geografiese verspreiding van t Engels in Zuud-Afrika: dichtheid an eerstetaalsprekers van t Engels.

██ <1 /km² ██ 1–3 /km² ██ 3–10 /km² ██ 10–30 /km² ██ 30–100 /km²

██ 100–300 /km² ██ 300–1000 /km² ██ 1000–3000 /km² ██ >3000 /km²

Der bin wel wat sosiale en regionale verschillen binnen t Zuud-Afrikaans Engels. Sosiale verschillen binnen t Zuud-Afrikaans Engels bin in dree groepen verdeeld: Ekultiveerd (Cultivated), t luustert nauw naor t deftige Engels (wat de Engelsen Received Pronunciation neumen) en wörden in verbaand ebröcht mit de bovenklasse; Algemeen (General), n sosiaal kenmark van de middenklasse, en Breed (Broad), wörden in verbaand ebröcht mit t warkvolk, en lik arg op t Engels zo as t espreuken wörden deur Afrikaanstaligen. In t Australies Engels he'j n zelfde soort situasie.

Uutspraak

Liekas t Brits Engels in Zuud-England, is t Zuud-Afrikaans Engels niet-rhoties (dit betekent da'j de r nao n klinker minder rollend uutspreken; bie sprekers die n Afrikaanse invleud hebben kan dat wel zo ween) en hef zogeneumde trap-bath-splitsing, wat inhölt der n uutspraakverschil is tussen de Engelse woorden trap (IPA: /træp/) en bath (IPA: /bɑːθ/). An t einde van n woord völt de r vake zelfs helemaole vort, bv. in 'car' en 'cure' dat uutespreuken wörden as [kɑː] en [kjʊə].

De twee heufdkenmarken van de Zuud-Afrikaans Engelse klankleer bin t gedrag van de klinkers in kit en bath. De klinker in kit neigt naor n "splitsing", zodat der n dudelike allofone variasie is tussen de esleuten, [ɪ] veur in de mond en n wat sentralere [ɪ̈]. De klinker in bath is karakteristiek open en achter in de keel in de Algemene en Breje variëteiten van t Zuud-Afrikaans Engels. De neiging um beie /aʊ/ en /aɪ/ te vereenklanken tot [ɑː] en [aː] respektievelik, bin typiese kenmarken van t Algemene en Breje Zuud-Afrikaans Engels. Woorden as pin en bit klinken in t Zuud-Afrikaans Engels eerder as [pən] en [bət], dit is vergeliekbaor mit de Afrikaanse uutspraak veur de i.

Eigenschappen die betrekkige hebben op medeklinkers bin onder aandere de neiging um stemloze plofklanken, waor de klemtoon op völt, an t begin van n woord ongeaspireerd uut te spreken, [tj] tunes (tonen) en [dj] dunes (dunen) klinken dan as [tʃ] en [dʒ]. De /h/ hef n starke neiging um an t begin van n woord stemhebbend te ween.

Oek hef t Zuud-Afrikaans Engels de Afrikaanse/Nederlaandse g-klank in partie woorden (IPA: x), bv. ag, gogga, gooi, enz.

Woordeschat

Veurbeelden

t Zuud-Afrikaans Engels hef n bulte woorden die in t Britse of t Amerikaanse Engels niet veurkoemen, meestentieds stammen disse woorden aof van t Afrikaans of Bantoetalen (zo as Zoeloe of Xhosa), mer veural in Durban he'j wat invleujen uut de Indiese talen. Woorden die t ZAE gemeen hef mit t Noord-Amerikaans Engels bin mom (moene; in de meeste Brits Engelse dialekten en in t Australies Engels is t: 'mum'), freeway of highway (Brits Engels: 'motorway'), cellphone (mobiele telefoon; in t Brits en Australies Engels: mobile) en buck veur geld (de Zuud-Afrikaanse raand, in dit geval, en niet de dollar), ou/oke veur n 'keerltjen'.

Zuud-Afrikanen maken n onderscheid tussen voetbal (soccer tegenover t Standardengelse 'football') en rugby. Der bin wel wat verschillen binnen de Zuud-Afrikaans Engelse variaanten: in Johannesburg is t Engels stark op t Engels ebaseerd, terwiel t in de Oost-Kaap n starke Afrikaanse invleud hef. Allewel de verschillen tussen de twee groot bin, bin der oek veule overeenkomsten.

Sommige woorden die allinnig in t Zuud-Afrikaans Engels veurkoemen bin: takkies, tackie of tekkie veur n 'sportscho' (Amerikaans Engels: sneakers; Brits Engels: trainers), combi of kombi veur n kleine busse vergeliekbaor mit n Volkswagen Kombi, bakkie veur n auto waorvan de achterkaante los is (Standardengels: pick-up truck), kiff veur 'cool', lekker veur 'leuk', donga veur 'geule', dagga veur 'kannabis', braai veur 'barbecue' en jol veur n 'feesjen'.

In t Standardengels terechtekeumen

Der bin verschillende Zuud-Afrikaans Engelse woorden die in t Standardengels terechtekeumen bin, meestentieds vanuut t Afrikaans of n aandere inheemse taal uut de regio: aardvark (eerdvarken); apartheid; commando (kommando); veld; impala; mamba; trek en spoor (spoor van n dier).

Veurbeelden van ZAE-aksenten

(De volgende veurbeelden bin aofkomstig van ZAE-aksenten die op-eneumen bin veur de webstee http://accent.gmu.edu)

• Eerstetaalspreker van t ZAE: n keerl uut Kaapstad, Zuud-Afrika
• Eerstetaalspreker van t ZAE: n deerne uut Kaapstad, Zuud-Afrika
• Eerstetaalspreker van t ZAE: n keerl uut Port Elizabeth, Zuud-Afrika
• Eerstetaalspreker van t ZAE: n keerl uut Nigel, Zuud-Afrika

Uutgaonde verwiezingen

• English Academy of South Africa
• Straottaalwoordeboek van Zimbabwe
• "Surfrikan", t Zuud-Afrikaans Engels van surfers
• De invleud van t Afrikaans op t ZAE (in t burgers)
• The Expat Portal RSA Slang
• Verschillende ZAE-veurbeelden

Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Nunspeet, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.