Zwöpslag in n nekke
Nen zwöpslag (mangs ook t Engelse whiplash, oet esprökn as ['ʋɪplɛʃ]) is nen klacht an n nekke en de rugge duur n oongelukke met voortuuge, of van ne aandere plötslinge gebuurtenisse woerbie't t heuwd met nen zwieperd hen en wier eskudt wörd, net t oeteande van ne zwöppe.
Wat leu deankt at nen zwöpslag eankelt met (t beweagn van) n nekke te maakn hef. Vake wörd dr dan vergetn det an n nekke ook nog t heuwd vaste zit, det inweandig ook nen bestn plear krig. Duur dit te vergetn keump dr ook verskil in wodöanig at aandere klachten nóa nen zwöpslag verkloard wordt. Preuwe met deers hebt vake oetweezn det nen zwöpslag harsenskade en harsenfaaln töt gevolg hef, zoonder at t heuwd wat raakt, of duur t een of t aander eraakt wörd. Disse harsenskade, wat ontsteet duur versnellingskrachten, neumt de gelearde leu diffuse axonale skade. Nen zwöpslag is dus ook te zeen as de beweaging van n nekke met doar nog bie alle skade dee'j kriegn köant an n nekke en t zinnuwstelsel.
De meeste zwöpslaage komt van kop-start botsings met autoos. Hiervan kö'j skade an zachte weefsels en struktuurn in n nekke kriegn, woer a'j last met kriegnt. De meeste leu hebt al noa n poar wekke gin last mear. Van de boetnkaante is nen zwöpslag vake nit te zeen, ook nit duur n dokter, terwiel at nen pasjeant dr slim last met kan hebn.
Teekns
bewarkVerskilnde teekns köant angeewn de'j nen zwöpslag in n nekke hebt, beaide in t lief en vuur t geveul.
Klachten in t lief noa nen zwöpslag köant wean:
- Nekzearte
- Stiefheaid in n nekke
- Kopzearte
- Lastig te duudn zearte in de rugge en mangs de oarme en bene
Geveulsklachten:
- meender andacht
- vergetachtigheaid
- buujn en nukn
- teentelnde vingers
- oorsoezn
Herstel
bewarkNen zwöpslag kan mangs eakelig troag bettern, of egee nit wier vort goan. Bie ongevear vieftig perseant van de leu is t met dree moand wier vuurbie, en viewntachtig töt neegntig perseant is dr binn t joar of. Vuur de aandere tien perseant kan t naar zoer wordn.
Nen nekkraagn wil nog wal es helpn um n nekke te oonderstönn, mer iej mut nooit länger as 4 töt 6 wekke met zo'n dinge loopn, umdet doarvan de spiern in n nekke dan "lui" köant wordn, en de klachten op n doer allene mer slimmer maakt.
A'j länger as zes moand last bliewt hooldn, neumt ze det ook wal 'laat zwöpslag syndroom', 'postkommosjoneel syndroom', 'posttraumaties syndroom', ezw. Dr wörd al mear as aanderhalven eeuw edisterd of dit syndroom echt van n zwöpslag keump, of gewoon bie de leu tusken de oorn zit.
Behaandelings
bewarkWo good of behaandelingn zo as fysiotherapie, oefentherapie en gedragstherapie ansloat is nog nit good bekekn. Iej mut oew nit duur nen buttekraker loatn kraakn as t nog nit helemoal dudelik is wa'j precies hebt. Bie leu bie wee't de klachten dudelik tusken de oorn zitt verlöp t herstel vake meender vlot as aandern, umdet ze öare klachten nit nuchter bekiekt.
De klachten wordt eerst nit aait duur dokters herkend. Vuural nit as ze nen pasjeant direks noa t ongeluk oonderzeukt. Zo kan dr nog wal es oawer ne harsenskudding hen wordn ekekn; duur t ongeluk hef n pasjeant mangs tevölle adrenaline in t lief, woerduur't de harsenskudding verdoezeld wörd.
Nen CT-scan of ne mear gebroelikere NMR gef gin dudelikheaid. bie Gradiënt-Echo opnames (GRE) köant bie wat pasjeantn wal punktiforme bolvörmige letsels eveundn wordn dee't duudt op bloodingn.
Chroniesen zwöpslag wörd ook wal es ezeen as modezeekte. Dr warn ook dokters dee't meandn at n postkommosjoneel syndroom tusken de oorn zit, mer doo't ze zelf nen zwöpslag kreegn, det ze meandn at nen zwöpslag harsenskade gef, woerduur't de kenmoarkn en klachten ontstoat. Doar keump nog bie det mangs de klachten wal nuchter bekekn köant wordn duur de earder eneumde GRE-opnames.
Vuurkomn
bewarkUm nen zwöpslag te vuurkomn zeent verskeaidene zaakn test, mer t blif aait lastig, umdet t nog nit helemoal precies dudelik is wat non n feaiteliken oorzaak van n zwöpslag is. n Meestn andacht is töt vandeage n dag oet egoan noar t ontwoarp van autosteule, met as bekeandste anpassing t toovoogn van nen heuwdsteun. t Is skoonwal nog nit dudelik of dit helpet, want wat leu meant at nen zwöpslag ne aandere oorzaak hef. Oet tests bleek det nen heuwdsteun t verwoondingseffekt mer 5-10% meender maakt, umdet fabrikaantn de steule zelf stiewer hebt emaakt. Dit zol better wean in botsings op hoge snelheaid, mer dr wörd ook edacht det dr doarduur juust mear kaans is op nen zwöpslag as dr ne laankzame botsing is. Verbetterings an wodöanig at n auto in mekoar stekt duur better ontwoarp en krachtsopname zoln doar nog n hoop an könn biedreagn. Dan zeent dr ook nog aktieve in-ebouwde apparaatn dee't t lief in beweaging brengt bie ne botsing, um t gewicht op n stool te verplaatsn.