Eerde
De Eerde (symbool: .svg){kind=small}
; aalgemaine noam en Latainse: Terra) is n objekt in os zunnesysteem, dat vanof de zunne de daarde planeet is. t Is tot nou aan tou t aineg bekende hemelobjekt woar leven is. Der leven planten, daaier en mikro organismes. Man vermoudt dat de Eerde om en bie 4,57 miljard joar leden ontstoan is.
.jpg)
Soamenstellen
bewark
De Eerde bestait oet de volgende loagen:
Atmosfeer
bewarkDe atmosfeer is de loag om de eerde woarin de grootste houveulhaid gassen zoch bevinden. t Bestait oet de volgende stoffen: stikstof 78,08%, zoerstof 20,95%, argon 0,93%, woater 0% tot 4% (daamp, wolken), kooldioxide 0,037%, neon 0,018% en hailium 0,0005%. In de atmosfeer bevindt zoch t maiste leven. Doarom is de atmosfeer dail van de biosfeer.
Eerdoppervlak
bewarkt Eerdoppervlak is de körst van de Eerde. t Is om en bie de 30 km dik en bestait vernoamelk oet sillizium (zaand) en andere stolgestaintes. Enkeld 30 persìnt van t eerdoppervlak is begangboar veur mìnsken. De overege 70% is woaterdekt (ozeoan, zee). De maiste levente organismen leven op t eerdoppervlak deur de swoartekracht. t Eerdoppervlak is opbaauwd oet ploaten.
Zai ook: plaotentektoniek.
Eerdmantel
bewarkDe eerdmantel is t gebied tuzzen de körst en de kern. t Bestait vernoamelk oet iezer en magnezium. As eerdploaten van mekoar of schoeven, den kommt der magma (smolten gestainte oet de mantel) noar boven. Dit nuimt man vukanisme. As magma boven t oppervlak kommt, wordt t lava nuimd.
Eerdkern
bewarkDe eerdkern is t binnenste van de eerde. t Bestait oet n legeern van iezer en nikkel. In de kern bevindt zoch de maiste swoartekracht. Net zo as de mantel, is de kern vluiboar. De kern zörgt veur n magnetisch vèld om de eerde, dij t vrakst is op de polen.
Satellieten
bewark
De Eerde het n aantal satellieten om zoch hìn dwirreln, woarvan ain natuurleke: de moan, ook wel Luna nuimd. Dit is n vrij grode moan dij in ain moand om de eerde hin dwirrelt. De moan draait om zien aigense as, ook in ain moand, woardeur wie op eerde enkeld ain kaande van de moan zain kennen. Noast de moan het de eerde ook n aantel kwasisatellieten woarmit de eerde n boanresonansie het. Doarvan is (3753) Cruithne mit n deursnid van 5 km 't grootst.