Amazone (revier)

De Amazone (Portugees en Spaans: Amazonas) is een fikse revier in Zuud-Amerika die miest deur Peru en Brazilië löp, mit belangrieke ziedtakken in Brazilië, Colombia, Ecuador en Peru. Ofhaankelk van wat aj opvat as de varst liggende bron van de Amazone, is 't de langste revier ter wereld of de iennaolangste, nao de Niel. Hoe dan ok is e wieduut de waterriekste, mit een debiet (volumerapheid) van viefmaol det van de tweede in rang, de Congo. De Amazone nemp 20% van de wereldwiede revierwaterofvoer naor de oceaan veur zien reken.

De Amazone hef zien begun in Peru, löp veur zo'n 6.448 töt 6.530 km en mondt in Brazilië uut in de Atlantische Oceaan. De revier stroomt deur 't Amazoneregenwold. In de regentied dijt e op sommege plekken uut töt mar liefst veertig kilometer bried. 't Stroomgebied van de Amazone is 't grootste in de wereld en beslat zo'n zeuven miljoen vierkaante kilometer.

't Ontstaon van de Amazone giet terogge op de vörming van 't Andesgebargte, veur 23 miljoen jaor. Det had een veraanderde ofwatering van 't gebied töt gevolg. Véur 't onstaon van de Andes waterde 't gebied diels of in wat now de Grote Oceaan is.

Naost duzenden vissoorten leeft der in de Amazonerevier onder meer schildpadden, krabben en algen. De orinocodolfien kump allennig in dizze revier veur.

Dit artikel is eschreven in 't Zuudwest-Drèents.