Blauwen Garrit

Blauwe Gerrit, Blaauw Garrit of Blauwbroek is n wezen dat veural in sagen uut de Veluwe n rol speult. t Wödt wel ezien as n aapachtigen (mar onzichtbaar) plaogwezen.

Blauwe Gerrit springt volgns de verhalen meansen op verlaoten plekken op de scholders en maakt zichzölf stieds zwaorder. As men de bewoonden weerld berek, is men uut-eput. Wandelaars die in n karrenspeur loopt, duwt e an de kaante (veural waor twi'j weegn of parren mekare kruust). Hi'j daanst as n blauw licht deur de struken. Zien oogn gleuit as schöttelties. Tussen de huze van meansen hef e weinig macht.

De ploaggeest döt zelden iene kwaod, mar grep wel in as onrechr dreg.

Verhalen

'De jonker van Busloo kwamen op n winteraompt in de buurte van Voorst met n leuge weitasse. Hi'j zöt Hanna, de zeuventienjaorige dochter van n arme weduwe en grep heur. Hi'j nemp heur met op zien peerd, mar t maachien gilt en zeg Blauwe Gait te zien. De jonker geleuft nie in dit soort verhalen, mar zien peerd stiet schoembekkend stille en wul nie meer veur- of achteruut. As n visioen toont t wezen zich; de jonker en t maachien ziet t spook met oogn as vurigen bollen, ehuld in n wapperend lichgewend blauw kleed. De jonker stek met zien wapen, mar der is slechts lucht. De jonker ontsnapt te voete, mar Blauwe Gait löt t peerd met rust en springt op de rugge van 'n keerl. De jonker stuurt Hanna op t peerd naor de pastoor van Gietel, hi'j hef n toverboek. Mar Hanna rendt naor heur moe en beide daankt God. Ze vergetten de pastoor te waorschuwen en de jonker wödt bi'j daglicht van de zwaore last verlöst. Hi'j kump met angstzweet in Busloo terugge en lek dertig jaor older ewödden in disse nacht. Hanna brengt t peerd terugge en kreg twi'j haanden vol gold van de jonker. Ze is verlöst van de armoede.'

'Een meullenaar namen n groten schep uut de meelzak, völle meer as 'm toekwamen. De schuppe wödden zo zwaor as lood en können nie meer uut 'n zak ehaald wödden. De meullenaar heurden gegrinnik en t lek asof er iets vortgung, daornao können e de schuppe weer beweegn.'

'Blauwe Gerrit springt op zwaorbelaaden waagns, veural bi'j voerlieden die te völle drunken hebt. De karre is nie meer veuruut te braanden.'

Achtergrond

• t Verhaal wed veur t eerst uut de volksmond op-etekend rond 1900.
• Der bint vulle versies van 'tzölfde verhaal uut Gelderlaand bekend.
• Blauwe Gerrit is de name die op de Veluwe egèven wödt an n alf (natuurgeest uut de Noordse- en Germaanse mythologie, zie ok kabolter en elf).
• In de Middeleeuwen wedden alven beschrèven as duvelse wèzens die in t ondereerdse dodenriek of de onderwèreld huusden.
• Blauwe Gerrit hef overienkomsten met aandere kwelgeesten, zo as de Ossaert, Flodder, Lange Wapper, Kludde en t Heemenneke.
• Zie ok Glüende Gerrit, spookt in Woeste Hoeve.
• Ok in de Kempen is n soortgelieke verschiening, de Gloeiige.

Dit artikel is eskreaven in et sallandsk.