Graofschop Hollaand

Dit stok gaot over de historische graofschop Hollaand (1101-1795). Kiekt bi'j Hollaand (duurverwiesziede) veur wiedere bedudingen van et woord.

De graofschop Hollaand was een graofschop in et Heilige Roomse Riek die bestaon hef van 1101 tot 1795. De heufdstad was sinds 1230 Den Haag. Et gebied van de graofschop kwaamp ongeveer overiene mit de hudige perveensies Noord-Hollaand en Zuud-Hollaand, aj daor de Zuud-Hollaanse Eilanen en et Laand van Heusden en Altena van vurtlaoten en de eilanen Terschelling, Vlielaand, Urk en Schoklaand bi'j doen.

Van Friese naor Hollaanse graoven

De oldste bronnen praoten veur de Hollaanse kontreien van Friese graoven. De graofschop Hollaand is ontstaone toen de Friese graof Floris II homzelf in 1101 bi'j oorkonde graof van Hollaand nuumde (Florentius comes de Hollant). De graoven daornao hulden et bi'j disse iene titel, totdat Floris V besleut homzelf graof van Hollaand en Zeelaand en heer van Frieslaand te numen.

Toen Jan I in 1299 uut de tied kwaamp, was et over mit die zien dynastie, et Hollaanse huus. Sindsdien waren de graoven van Hollaand aldeur ofkomstig van buten de graofschop: achterienvolgens et huus Avesnes (Henegouwen), et huus Wittelsbach (Beieren), et huus Valois (Bourgondië) en et huus Habsbörg.

De bokse an binnen de Nederlanen

In de 16de ieuw kreeg Hollaand ekenomisch en poletiek de bokse an in de noordelike Nederlanen. Wat naost et ekenomische overwicht mitspeulde, was de saemenwarking van Hollaand mit de Habsbörgse laandheren bi'j de pacifikasie van Frieslaand en et Hartogdom Gelre. De Staoten van Hollaand zorgden veur de centeri'je om de legers te betaelen die daorveur inezet wodden deur de opienvolgende stadholders. Waor ze niet an wollen mitbetaelen, was een betere verdediging van de zudelike perveensies teugen Fraankriek.

In 1581 zweuren de Staoten-Ginneraal van de Nederlanen de doedestiedse graof Flips III (keunink Flips II van Spanje) of, en was der in de praktijk gien graof meer. De graofelike rechten beröstten bi'j de Staoten van Hollaand en West-Frieslaand. Binnen de Rippebliek van de Zeuven Verienigde Nederlanen behuld et gewest Hollaand zien politiek en ekenomisch dominante pesisie.

Opheffing van 'e graofschop Hollaand

Mit de komst van de Fraansen wodden in 1795 alle feodaole rechten fermeel ofeschaft. In 1798 wodden de Nederlanen opedield in departementen, die ofweken van de historische greenzen van 'e gewesten. Hollaand wodden (ongeveer) verdield in et departement van Texel, et departement van de Amstel, et departement van de Delf en et departement van de Schelde en Maas.

Dit stok is eschreven in et Stellingwarfs van de Kop van Overiessel.