Konjugaatsie

Konjugaatsie (Nederlaands: vervoeging) is t veraanderen van den vorm van n warkwoord as de wieze, tied, vorm, persoon, geslacht of aspekt veraandert. t Is wat te vergelieken met t veraanderen van naamweurde in verskeidene naamvallen, maor dat wörd verbuging of deklinaatsie eneumd.

Neet alle vörme van konjugaatsie komt in t Nedersaksies veur, bi'j umzettingen oet andere spraoken dee't ze wal kent wordt dan hulpwarkweurde ebroekt, of t wörd neet um-ezat, zoas bi'j ne aandere konjugaatsie veur geslacht.

Wieze

Hiermet wörd an-egovven hoo't den sprekker teggenovver t oet-esprokkene steet. Veurbeelden:

• Infinitief, ok wal hele warkwoord, of onbepaolde wieze: Warken, lopen, gaon.

Anders as t Nederlaands en Duuts is der in t Nedersaksies in de teggenwoordige tied gin konjugaatsie dee t zelfde is as den infinitief.

• NL: inf.: werken. Ovverenkommende konjugaatsie: wij/jullie/zij lopen
• Duuts: inf.: arbeiten. Ovverenkommende konjugaatsie: wir/sie arbeiten
• NDS: inf. warken. Gin ovverenkommende konjugaatsie in teggenwoordige tied (ik warke, i'j/hee/wi'j/i'j/zee warkt), allenig in verleden tied (ik warken).

• Indikatief Meest veurkommenden vorm, met völle konjugaatsies. Veurbeeld: ik warke.
• Imperatief, ok wal gebedende wieze: Gaot hen. Loop! Wark!

Tied

Teggenwoordige / verleden / volteuid / onvolteuid / tookumstig (ankommend)

Ik lope, ik leep, ik heb elopen, ik zal lopen e.z.w.

Vorm

Passief/aktief (Liedend/bedrievend)

Den hond worden / wier eskupt <-> Ik skup den hond

Persoon

Eersten, tweeden, daarden persoon:

Ik gao

I'j gaot

Hee geet

Geslacht

In t Nedersaksies is der gin konjugaatsie (dus veraandering van t warkwoord), dee't ofhunk van t woordgeslacht. Verbuging (dus verandering van naam- of lidweurde) naor geslacht is wal dudelik anwaezig, met meer verskil tussen mannelike en vrouwelike weurde as in t Nederlaands (verskilt wal per variaant, in Achterhooks en Twaents meer as in beveurbeeld West-Veluws).

Dus:

Konjugaatsie: gin verskil in geslacht:

nen dikken keerl slöp

ne dikke vrouwe slöp

n dik kind slöp

Deklinaatsie (verbuging): wal verskil

nen dikken keerl slöp

ne dikke vrouwe slöp

n dik kind slöp

Getal

Enkelvold/Meervold

Ik gao

Wi'j gaot

Dit artikel is eskreaven in et achterhooksk.