Oscar Wilde

Oscar Wilde (Dublin 16 oktober 1854 - Paries 30 november 1900) was nen Iersn toneelskriewer, skriewer, dichter en estheet den t grötste gedeelte van zin leawn in Engelaand ewont hef.

Leawnsbeskriewege

Oscar Fingal O'Flaherty Wills Wilde was de jongste zönne van Sir William (1815-1876) en Lady Jane Wilde (1826-1896). Zien moo steun bekeand as n slim Iers-nationalisties meanske den at völle beuke skreef oonder n naamn Speranza en völle beuke vertaaldn oet t Fraans en Duuts. Zin vaa was n bekeand oor- en oogarts den at völle beuke oawer folklore en archeologie skreef. De femilie beheurdn tot de Anglo-Ierse protestaanse boawnloage van de bevolking.

Studeantntied

Oscar studeerdn van 1871 tot 1874 klassieke sproakn an t Trinity College in Dublin. Hier wun he n felbegeerdn pries Berkeley Gold Medal. Doarnoa gung he noar t Magdalen College in Oxford, van 1874 tot 1878. Doar wun he in 1878 de Newdigate Prize vuur zin gedicht Ravenna. In 1875 gung he op ne raeize noar Italië met zinnen vroogeren leraar John Pentland Mahaffy. Met denzelfden kearl gung he twee joar later noar Grieknlaand.

Tiedens zinne studeantntied wör he vuurvechter van de esthetische en dekadente beweaging. Hee leut zin hoar laank gröain, maakn vuur iederene dudelik dèt he neet wies was met mannelike sportn, en versierdn zinnen kamer met pauwevearn, lillies, zunnebloomn, Chinees porselein en mear van dèt soort flantuutn. Hee har t hooge in de musse van de Engelse skriewers John Ruskin en Walter Pater, dee-t keunst t middelpeunt van t leawn maakn. Doarduur wör Wilde al vlot n anhanger van t idee l'art pour l'art (keunst um de keunst). In dee tied geeldn de regel dèt keunst nen boskop mos hebn. Wilde wol dus ne erkennege van t idee dèt keunst allene mear mooi hooft te wean.

Gröainde bekeandheaid

Noa zin ofstudeern in 1878 deer he toneelstukke skriewn. Zin eerste stuk was Vera, or the Nihilists (publiseerd in 1880). In 1879 gung e leazings geewn oawer de esthetiese weardes. Noa at zin vaa oet de tied köm leawn he oetbeundig, vuural van de seantn dee at he van zien vaa oarft har.

Oscar Wilde en zin oawertuuging van t esthetisme wörn dr n betjen duur ehaald in de operette Patience van William s. Gilbert en Arthur O'Sullivan oet 1881. Umdèt dèt stuk slim bekeand was in Amerika, mear gin meanske wus wee of Oscar Wilde was, organiseerdn n bekeand impressarioman een leazingstoer duur Amerika en Kanada vuur Wilde. Oaweral woer at he köm wör he net zo völle epreazn as dr duur ehaald. Hierduur vestigen he zinnen naamn. Ineenn wördn oaweral zunnebloomn en lillies popuair.

Dèt he oaweral bespot wör maakn um alleene mear bekeander. Zinnen kop steun in völle blaadn as karikatuur. Zin imago har neet allene vuurdeel: leu hebt um al n moal in de rivier de Cherwell bie Oxford egooid, en zinnen studeantnkamer hef t ook al n moal of wat mutn liedn. Mear zinne maneere van doon, zinne kleare en zinne höare wördn t haandelsmoark van Wilde en zinne kosjotn.

Trouwn

In 1884 trouwdn he met Constanze Lloyd en kreeg he twee zönns, Cyril (1885) en Vyvyan (1886). Nöast leazings geewn, deed he ook skriewn vuur tiedskriftn. Van 1887 tot 1889 was he skriewer en redakteur van de blaadn Pall Mall Gazette en The Women's World. Hee skreef ook lèngere stukke, dee at he oetbrach in n bookwoark oonder n titel Intentions (1891).

In 1888 brach he zin eerste sprökjesbook oet: The Happy Prince and Other Tales, n oetgebreaid book met teeknings van Walter Crane. Dree joar later brach he zin ennigstn roman oet: The Picture of Dorian Gray. Leu dee at r verstaand van hadn meandn dèt r völle dinge t zelfde warn in t leawn van Wilde as in t leawn van n heuwdpersoon. Den heuwdpersoon blif joonk, mooi en gezoond, terwiel at he slèch lef. Mear al zinne streekn loatt zik zeen op n portret van um, wat al eulder en verdreeider wörd, wat he vuur iederene prebeert te verboargn.

Alfred Douglas

In 1891 leardn Wilde Lord Alfred Douglas kenn. Dèt was ne zönne van de Markies van Queensbury. De twee kearls warn onmeundig gek met mekoar, terwiel at Wilde al etrouwd was. n Ooldn Markies was doar neet zo bliej met. In 1895 zea den dèt Wilde skoold har an "sodomie" (homoseksualiteit). Wilde klaagn n ooldn an vuur smaad. Disse zaak verleur he, woernoa Wilde vuur twee joar de gevangenis in mos. Zinne vrouwe leut zik van um skeaidn en nöm met de beaide zöns n achternaamn "Holland" an. Tiedns zinne tied in t gevang skreef he nen langn breef an Lord Alfred, den at pas noa zin stoarvn publiseerd wör oonder n titel De Profundis.

Stoarvn

Zinne gezoondheaid was slim achteroet egoan toew at he in de gevangenis zat. De leste joarn van zin leawn woondn he in Fraankriek, woer at he op 46-joarige leaftied an meningitis oet de tied is ekömn. Hee ligt begreawn op t Père-Lachaisekoarkhof in Paries.

Woark

Wilde zin woark steet meestieds bekeand um de noare, dubbelzinnige oondertoon, woerduur he vake nen slèchn naamn kreeg. Zin ennigste book The Picture of Dorian Gray wör mear bekeand duur n dubbelzinnigheaid, as duur de keunstigheaid dr van.

Mear t bekeandst is he aait um zinne toneelstukke bleewn. Vanof 1892 köm dr alle joarn wal n niej toneelstuk van um.

Sommige van zin stukke wordt nog aait op evoerd: The Importance of Being Earnest en An Ideal Husband.

Oawerzich van zin woark

Völle bekeande woarkn:

Verhaalbundels

Roman/novelle

The Canterville Ghost (1887)
The Picture of Dorian Gray (1891)

Toneel

Vera
The Duchess of Padua
Lady Windermere's Fan (1892)
A Woman of No Importance (1893)
The Importance of Being Earnest, in 2002 duur regisseur Oliver Parker op film ezat
An Ideal Husband (1894), in 1999 duur Oliver Parker op film ezat
Salomé
La Sainte Courtisane
A Florentine Tragedy

Gedichn

Poems
The Sphinx
The Ballad of Reading Gaol
Ravenna

Essay

The Soul of Man under Socialism

Weln

Ellmann, Richard, Oscar Wilde (London, 1984).
Holland, Merlin, The Wilde Album (London, 1997).
Mason, Stuart [Christopher Millard], Bibliography of Oscar Wilde (London, 1914; New Edition London, 1967).
McKenna, Neil, The Secret Life of Oscar Wilde (London, 2003).