Homoseksualiteit

Homoseksualiteit is n vorm van seksualiteit die kenmarkt wordt deur uutslutend de veurkeur veur personen van t zelde geslacht. n Vrouw mit n romantiese en seksuele veurkeur veur aandere vrouwluden wordt ok wel lesbies nuumd.

n Homoseksueel peer

Twie kerels die mekeer tuten

De regenboogvlagge, n symbool veur de homoseksuele gemienskop

t Woord homoseksueel is bedacht deur de Hongaarse journalist Karl Maria Kertbeny, en is veur t eerst deur him bruukt in 1869.

Veur t verlangen van man of vrouw naor n geslachtsgenoot, mar niet in t biezunder naor n seksuele relaosie, wordt ok wel de term homofilie bruukt. Veur luden die sosiaole kontakten mit meensken van t zelfde geslacht verkiezen, wordt de term homososiaol bruukt.

Algemien

Seksuele veurkeur veur de aandere sekse wordt sund t begin van de 20e ieuw heteroseksualiteit nuumd. Antrekking tot beide seksen (in meerdere of mindere maote) hiet biseksualiteit. In Nederlaand en België is sund t midden van de jaoren 90 t assemblaoziewoord holebi (homo, lesbies of bi) in opmars, ok in samenstellings: holebiseksueel, holebiseksualiteit.

Meensken mit n min of meer starke homoseksuele veurkeur en aktiviteiten vormen n minderhied van de totaole bevolking. In de laeste ieuw is de grootte van disse minderhied skat op weerden uutienlopend van 1% en 37% van de bevolking, mar deurdat t onderwarp nog altied muuilik leit in de saemenleving, is t zwat onmeugelik um now krekt te zeggen wat disse weerden binnen. In deursnee lieken de onderzuken in zowel de Verienigde Staoten van Amerike en Europa an te geven dat 10% of meer van de meensken ooit n homoseksueel kontakt had het, en dat 2-5% van de meensken daor n starke veurkeur veur het. Nederlaands onderzuuk in de jaoren zestig gaf n resultaot van 5% overwegend homoseksuele respondenten. In België en Nederlaand wordt zegd dat ien op de tien inwoners in mindere of meerdere maote homoseksueel is.

Homoseksuele gevulens

Partie meensken die over t algemien heteroseksueel binnen, kunnen bi'j gelegenhied gevulens veur meensken van t eigen geslacht hebben. Aandersomme is t ok zo dat vule meensken die heurzels as homoseksueel zien of de veurkeur geven an homoseksuele kontakten, ok heteroseksuele kontakten of zels langdurige heteroseksuele relaosies had hebben. Vule homoseksuelen kommen pas nao n langjaorig huwelik 'uut de kaste'. Tradisioneel was t onderhoolden van n heteroseksuele relaosie veur homoseksuelen n methode om de warkelike seksuele gerichthied veur de maotskoppi'je te verbargen. In vule laanden (bi'jgelieks China en Egypte) wordde en wordt seksuele aktiviteit mit de eigen sekse stillegies tolereerd as de persoon in kwestie wel trouwt en kiender krigt. Hi'j of zi'j geldt dan offisieel nog as heteroseksueel. t Kan goed wezen dat dit mit t toenemen van de akseptaosie van homoseksualiteit in de maotskoppi'je minder vaeke zal veurkommen.

Homoseksueel gedrag

t Komt ok veur dat personen mit n heteroseksuele anleg, die gien toegang hebben tot personen van t aandere geslacht, om heur seksuele instinkten te kunnen "uutleven" homoseksuele haandelings uutvoeren. Dit he'j bi'jgelieks in gevangenissen. t Wordt ok wel "noodhomoseksualiteit" nuumd.

Seksuele aktiviteit mit n persoon van t zelde geslacht op zich wordt niet altied homoseksualiteit nuumd; t wordt zien as "homoseksueel gedrag". Niet iederiene die homoseksueel gedrag vertoont, ziet himzels as n homoseksueel of zels as biseksueel. Partie meensken hebben vaeke homoseksueel kontakt en omskrieven heurzels toch as heteroseksueel. t Is daoromme belangriek onderskeid te maeken tussen homoseksueel gedrag, homoseksuele antrekking, en homoseksuele identiteit; dit hoeft niet altied gezaemenlik veur te kommen. Homoseksualiteit is vandaege de dag anveerdberder worden.

Ontstaon van homoseksualiteit

Der bestaon verskillende theorieën over t ontstaon van homoseksualiteit. Veul van disse theorieën worden fel bestreden. Is homoseksualiteit angeboren of tiedens de jeugd ontstaon? Is homoseksuele gerichthied iets van de laeste peer ieuwen, of het t der altied al west? Hebben alle homoseksuelen iets gemienskoppeliks, behalve heur seksuele anleg? Is t ontstaon van n homoseksuele anleg bi'j kerels vergeliekber mit t ontstaon van n lesbiese gerichthied bi'j vrouwluden? Over disse en verwaante vraogstokken wordde en wordt vule praot. Der is nog gien verklaoring kommen die hier meer dudelikhied over kan geven.

Ien van de biologiese theorieën is de volgende. De ontwikkeling van neuronen en dendrieten in de amygdala en dielen van de hypothalamus bin per sekse verskillend. Dat komt deurdat de harsendielen tiedens de ontwikkeling van de foetus bi'j de anwezighied van testosteron heurzels aanders ontwikkelen as bi'j de ofwezighied dervan.

t Gaot dan overigens niet over de gehiele hypothalamus of amygdala, mar slechts bepaolde kernen dervan. Disse kernen numen ze seksueel dimorfe kernen. Zo is in de hypothalamus de area praeoptica medialis bi'j mansluden over t algemien groter as bi'j vrouwluden. In de amygdala is de kortikomediaole kern ok groter bi'j mansluden. Disse kern is verbunnen mit de area praeoptica medialis van de hypothalamus.

t Liekt derop dat dit verskil in ontwikkeling zorgt veur de geslachtsrelateerde verskillen in t daenken, seksuele oriëntaosie, agressie en kognitieve funksies. Partie onderzukers daenken dat homoseksualiteit ontstaot deurdat tiedens de embryonaole ontwikkeling der wél testosteron vri'jkomt mar bi'j de foetaole ontwikkeling niet.

Uut de kaste kommen

Vule homoseksuelen hebben t besluut neumen om veur heur seksuele gerichthied of veur heur homoseksuele levensstiel uut te kommen, dat numen ze "uut de kaste kommen".

Bezwaoren vanuut t geleuf

Exekusie van "sodomieten" — Zwitsers, rond 1483

Homoseksueel gedrag wordt niet deur iederiene aksepteerd. Onder aandere verskillende geleufsrichtings wiezen homoseksualiteit of. In meerdere laanden en kulturen het dit dertoe leided dat homoseksualiteit daor as misdaod zien wordt. Disse zienswieze levert veur de betreffende overheden slimme kritiek op van de internasionale gemienskop in verbaand mit t skenden van meenskenrechten.

Christendom en jodendom

Christenen en joden die homoseksualiteit ofwiezen doen dit vanuut n Biebelse interpretaosie dat God de meenske as man en vrouw maekt het en dat alleen ze beidend binnen t huwelik seksuele gemeenskop mit mekeer maggen hebben. In de Biebel staon inkelde stokken die homoseksueel gedrag verbieden of hekelen. Over de interpretaosie van disse teksten en de toepasberhied veur de moderne meenske wordt vaeke bestreden. De diverse karkelike en synagogaole gemienskoppen, hebben slim uutienlopende opvattings over akseptaosie of ofwiezing van homoseksuelen.

Islam

Oek vule moslims wiezen homoseksueel gedrag of omdat dat in stried zol wezen mit t islamitiese geleuf. Bi'jtieden wordt wel onderskeid maekt tussen de "verskaffende, aktieve" en "ontvangende, passieve" parti'j in homoseksueel kontakt (anaole en oraole seks). Slechts dat laeste wordt in dit geval stigmatiseerd ("manjuk") omdat hi'j de rolle van de vrouw speult. Wie n "gevende, aktieve" rolle speult geldt nog altied as hetero, as hi'j himzels in t eupenbaore leven mar as hetero gedreegt en n gezin sticht.

De 'inkelde feit'-konstruksie

Vandaege de dag maeken Nederlaandse skoelen in t biezunder onderwies bi'j de anstelling van lerers vaeke verskil tussen gevulens en gedrag. Bi'j t tot staand kommen van de wet, bi'j de parlementaere behaandeling, het t punt van t inkelde feit al explisiet an de orde west. t Veurbeeld van n homoseksuele lerer op n christelike skoele is vaeke bespreuken. Sitaot van de (doedestieds) minister Ien Dales uut de Haandelings van de Twiede Kaemer: Konkreet gaot t om de vraoge of n homoseksuele lerer, die niet ofwezen mag worden allienig vanwege zien of heur homoseksualiteit, wel zollen ze ofwezen worden meugen omdat hi'j/zi'j n relaosie het of mit die relaosie saemenleeft. Ik wil hier gien misverstaand over laoten bestaon: dat mag dus niet. t Inkelde feit van de seksuele gerichthied ziet op de gerichthied van n persoon in seksuele gevulens, liefdesgevulens, liefdesuterings en -relaosies. De homoseksuele lerer mag dus niet vanwege t hebben van n homoseksuele relaosie ofwezen worden, ok niet as zol blieken dat hi'j mit disse relaosie saemenleeft. t Zelde geldt overigens veur de heteroseksuele lerer. De diskussie gaot in de publisiteit over disse 'inkelde feit'-konstruksie. In september 2010 is n inisiatiefwetsveurstel indiend van Van der Ham (D66), Van Miltenburg (VVD), Jasper van Dijk (SP), Klijnsma (PvdA) en Van Gent (GL) om disse konstruksie uut de wet te skrappen.

Akseptaosie

n Homohuwelik in Amsterdam in de eerste maond naodat t huwelik daor legaol wordde

Sund 1990 is homoseksualiteit niet meer opneumen in de lieste van geestesziekten van de Wereldgezondhiedsorganisaosie.

Veul westerse laanden hebben inmiddels homoseksualiteit (zowel de gerichthied as de aktiviteit) legaol maekt. Inkelde staoten van de Verienigde Staoten van Amerike vormen hierop n uutzundering. In 2003 bepaolde t Hooggerechtshof dat t verbod op homoseksualiteit ongrondwettig was. Hoewel partie staoten nog altied wetten hebben die homoseksualiteit verbieden, binnen ze sund die tied niet meer geldig.

In Nederlaand is t sund 1 april 2001 meugelik om n huwelik te sluten tussen twie personen van t zelde geslacht. In België wordde in juni 2003 t eerste offisiële homohuwelik sleuten. In 2005 bin Spanje en Kanada volgd, in 2006 Zuud-Afrika, in 2009 Noorwegen en Zweden, in 2010 Portugal, Ieslaand en Argentinië, in 2012 Denemarken, in 2013 Ni'j-Zeelaand, Uruguay, Frankriek en Brazilië, in 2014 Malta en in 2015 Luxemburg en Slovenië. Aandere laanden overwegen soortgelieke wetten. n Alsmar gruuiend antal laanden laot gien homohuwelik toe, mar het wel n registreerd partnerskop.

Vervolging van homoseksuelen

t Christendom ston (en veul, mit naeme orthodoxe, christenen staon nog altied) vanoolds vi'jaandig tegenover homoseksuele haandelings. In de tied van de Kruustochten wordde dit op t Konsilie van Nabloes in 1120 vaastlegd. Homoseksueel gedrag wordde quam faciens tam patiens ('zowel aktief as passief') strafber mit de braandstaepel. Veural vanof de laete middelieuwen had de klerus t spesiaol op de meensken die homoseksuele haandelings pleegden veurzien. In t Oolde Testament wordt ondubbelzinnig verklaord dat homoseksuele haandelings n 'gruwel' bin in de ogen van God en dat personen die dit doen ommebrocht moeten worden. Iets aanders is of dat ok altied de geldende praktiek west het. Jezus Christus dot in t Ni'je Testament weliswaor gien uutspraoken over homoseksualiteit mar wiest der wel op dat hi'j de wet van God niet ofdaon het en laot him in t algemien streng-orthodox uut, bi'jgelieks op t terrein van de echtskeiding en de prostitusie. In de brief van Paulus an de Romeinen wordt in heufdstok 1 n eupenlike ofkeuring uutspreuken.

Vule ieuwen lank hebben zowel de Rooms-Katholieke Karke, de Oosters-Orthodoxe Karke as de meerste protestaantse karken heur staandpunt op de Biebel baseerd en n vi'jaandige hoolding inneumen tegenover mit naeme homoseksuele haandelings van mansluden. In vule gevalen wordden betrapte homoseksuelen ter dood brocht. n Beruchte Nederlaandse zaek speulde in 1730-31 in Utrecht, waor n groep sodomieten pakt wordden. Zeker zoe'n twaolf meensken wordde naor aanleiding van disse zaek ommebrocht. Daorop spuulde n golf van homofobie over de Republiek van de Zeuven Verienigde Nederlaanden. In Den Haag wordden 73 prosessen veur de plaetselike rechtbaank en veur t Hof van Hollaand voerd. De meerste sodomieten wordden bi'j verstek veroordeeld tot levenslange verbanning. Veertien wordden ommebrocht en ien pleegde zelfmoord tiedens zien vlucht. De zelde golf veroorzaekte 44 prosessen in Amsterdam, waorvan der 6 op exekusie en ien op zelfmoord uutdri'jden. Ten slotte wordde n klimax beriekt in n reeks prosessen in t Grunninger dörpien t Faon, dat uutleup op de exekusie van twieëntwintig mansluden die van sodomie beskuldigd weren.

Onder t Fraanse bewiend wordde de strafberhied van homoseksuele daoden ofskaft, mar t leven van de meensken die daorop betrapt wordden, wordde der niet veul makkeliker op, al hoefden ze amperan veur heur leven te vrezen. Mar homoseksualiteit wordde in Nederlaand nog altied meedogenloos bestraft wegens 'skennis van de eupenbere eerberhied'. Mit de invoering van de Zedelikhiedswet van 1911 wordde veur homoseksuele kontakten wel n minimumleeftied invoerd van 21 jaor, of beide partners jonger weren (artikel 248bis van t Wetboek van Strafrecht), wielst de minimumleeftied 16 jaor was en veur heteroseksuele kontakten ok bleef. Duzenden personen bin vervolgd, mit n heugtepunt in de jaoren vieftig van de twintigste ieuw. Artikel 248bis is vervalen in 1971, waordeur de minimumleeftied ok veur homoseksuele kontakten weer 16 jaor worden is.

Tegenswoordig wordt der in de karke verskillend docht over homoseksualiteit. Partie karken wiezen homoseksualiteit nog altied of, mar in aandere karken is homoseksualiteit aksepteerd en kan n homohuwelik inzegend worden. t Offisiële staandpunt van de Rooms-Katholieke Karke is dat meensken mit n homoseksuele gerichthied mit respekt behaandeld moeten worden mar dat dit gien goedkeuring van homoseksualiteit of t homohuwelik mag inhoolden.

Tiedens de Twiede Wereldoorlog wordden homoseksuelen deur t naziregime van Adolf Hitler vervolgd onder paragraaf 175, mar der was gien koördineerd protokol om alle homoseksuelen uut te roeien (zo as dat wel veur de Joden en de zigeuners t geval was), waordeur disse vervolging meer n insidenteel as n systematies karakter had. De raoze driehoek, naost de regenboogvlagge ien van de homoseksuele symbolen, gaot terogge op de vervolging in de nazitied: personen die vanwege heur homoseksualiteit in n Duuts konsentraosiekamp terechtekwammen, dreugen op heur kleding n raoze driehoek om an te geven tot welke kategorie gevangenen ze beheurden. Overigens wordden lesbiennes niet op disse maniere vervolgd omdat vrouwluden volgens Hitler seksueel passief weren.

In bepaolde dielen van de wereld worden ok vandaege de dag nog homoseksuelen vervolgd. Sodomie is in laanden waor de islamitiese wetgeving sharia richtinggevend is, n halsmisdrief. Zo wordden op 20 juli 2005 twie Iraanse jongens van 18 en 17 jaor, Mahmud Asgari en Ayez Marhoni ophongen naodat heur relaosie deur heur eigen familie angegeven was.

Behalve in Iran staot op homoseksualiteit de doodstraf in Jemen, Mauritanië, Saoedi-Arabië, Soedan en de Verienigde Arabiese Emiraoten. Levenslange gevangenisstraffen kunnen gegeven worden in Bangladesh, Bhutan, Guyana, India, de Maldiven, Nepal, Singapoer en Oeganda. In Oeganda wordde an t aende van 2009 n wetsveurstel in behaandeling neumen om de straffen anzienlik te verskarpen. De doodstraf zol meugelik worden veur meensken die homoseksuele seks hebben wielst ze hiv-positief binnen.

Juridiese posisie van homoseksuelen wereldwied.

Toestaon

██ Homohuwelik erkend

██ Aandere vorm van partnerskop erkend

██ In t butenlaand sleuten homohuwelik erkend

██ Erkend op federaol nivo, gien laandelike erkenning

██ Gien erkenning

Verbeuden

██ Wettelike beparking m.b.t. mieningsutering

██ Gedoogd

██ Gevangenisstraf

██ Levenslange gevangenisstraf

██ Doodstraf

Uutgaonde verwiezings

Commons: Homoseksualiteit - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

• Studies op internet over (homo)seksualiteit in t Internet Archive.
• Dokumentaosie in alderhaande vormen over homoseksualiteit
• About Gay Movies, Engelstaelige informatieve webstee over films en tv-series mit n homothema.

Dit artikel is skreaven in et stellingwarvsk, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.