Zuud-Afrika

Zuud-Afrika (Afrikaans: Suid-Afrika, Engels: South Africa) is n laand dat, zo as de naam al angif, in t zujen van Afrika ligt. t Laand grenst in t noorden an Namibië, Botswana en Zimbabwe, in t oosten an Mozambiek en Swazilaand. De onaofhankelike staot Lesotho wördt umringd deur Zuud-Afrika.

Republiek van Suid-Afrika Republic of South Africa
Vlagge van Zuud-Afrika	Wåpen van Zuud-Afrika
Ligging van Zuud-Afrika
Basisgegeavens
Officiele språke	Afrikaans, Engels, Zoeloe, Xhosa, Noord-Sotho, Tswana, Zuud-Sotho, Tsonga, Swazi, Venda, Zuud-Ndebele
Höyvdstad	Pretoria (bestuurlike macht) Kaapstad (wetgevende macht) Bloemfontein (rechterlike macht)
Regeringsform	Rippubliek
Godsdeenst	78,9% christendom 16,5% gien/onzeker 1,5% islam 1,2% hindoeïsme 0,3% Afrikaanse natuurgodsdienst 0,2% jodendom 0,6% aander geleuf 2001, bron: statssa.gov.za
Geografy en bevolking
Uppervlakde	1.221.037 km²
Inwoanertal - Dichtheid	54.002.000 44 inw./km²
Koordinaten	29° 0′ S, 24° 0′ O
Oaverige
Volksleed	Nkosi Sikelel iAfrica & Die Stem van Suid-Afrika
Münteynheid	Raand (ZAR)
Tydzone	+2
Nationale feystdag	27 april (Vrieheidsdag)
Web | Kode | Tel.	.za | ZAF | 27

Zuud-Afrika is t enigste laand ten zujen van de Sahara dat n vrie grote blanke gemeenschap hef. Zo'n 8,4% van de bevolking is blank, 8,8% is kleurling, 80,2% is zwart en 2,5% is van Indiese of Aziatiese aofkomst (volkstelling 2014). Allewel tachtetig persent van t laand zwart is, woenen de zwarte meensen en de kleurlingen veural in de krottewieken, dit is veural zo op t plattelaand en in kleindere darpen. In de grote stejen krie'j n wat gemengder beeld.

n Grote meerderheid van t laand is protestants-christelik mit n kleindere rooms-katholieke anhang. In totaal is zo'n 78,9% van de bevolking christelik. Der is veerder oek nog n persentazie van de bevolking die nog altied n natuurreligie anhank, dit bin zowat allinnig de Bantoes (de zwarte bevolking).

Zuud-Afrika hef n rieke koloniale geschiedenisse, die in 1652 in Kaapstad begun as Nederlaandse vervarsingspost. Nao aanderhalve eeuw Nederlaandse kolonisasie wördden de Kaapkolonie overeneumen deur t Verenigd Koninkriek. Hierdeur migreerden n groot antal Nederlaandstalige kolonisten, bekend as Boeren, mit de Grote Trek naor t binnenlaand en stichtten verscheiene boerenstaoten, waorvan uuteindelik de Zuud-Afrikaanse Rippebliek en de Oranje Vriestaot de belangriekste waren. Disse rippublieken wördden in 1902 deur de Britten veroverd in de Tweede Boerenoorlog en samen mit de Kaapkolonie en Natal in 1910 tot Zuud-Afrika verenigd. In de 20e eeuw kreeg Zuud-Afrika van doon mit ampartheid, n beleid waor verschillende rassen escheien van mekaar leven mossen, en de niet-blanke meensen benaodeeld wördden. In 1990 wördden ampartheid offisieel aofeschaft. In 1994 wördden Nelson Mandela de eerste zwarte prissedent van Zuud-Afrika. In Zuud-Afrika en Namibië wördt dan oek n van oorsprong Nederlaands-ebaseerden taal espreuken, t Afrikaans.

Zuud-Afrika hef in totaal elf offisiële talen: t Afrikaans, Engels (de twee belangriekste talen), Zoeloe, Xhosa, Noord-Sotho, Tswana, Zuud-Sotho, Tsonga, Swazi, Venda en Zuud-Ndebele.

Rippubliek Zuud-Afrika in de elf offisiële talen

• Republiek van Suid-Afrika (Afrikaans)
• Republic of South Africa (Engels)
• iRiphabhuliki yaseNingizimu Afrika (Zoeloe)
• iRiphabliki yomZantsi Afrika (Xhosa)
• Repabliki ya Afrika-Borwa (Noord-Sotho)
• Rephaboliki ya Aforika Borwa (Tswana)
• Rephaboliki ya Afrika Borwa (Zuud-Sotho)
• Riphabliki ra Afrika Dzonga (Tsonga)
• iRiphabhulikhi yeNingizimu Afrika (Swazi)
• Riphabuḽiki ya Afurika Tshipembe (Venda)
• iRiphabliki yeSewula Afrika (Zuud-Ndebele)

Provinsies

Zuud-Afrika bestung tot 1994 mer uut vier provinsies: Transvaal, Vriestaot, Natal en de Kaapprovinsie. Sinds de ampartheid aofeschaft is in 1994, is t laand verdeeld in 9 provinsies:

Provinsie	Heufdstad	Grootste stad	Oppervlakte (km2)	Inwoeners (2013)	Kaorte
Oost-Kaap	Bhisho	Port Elizabeth	168.966	6.620.100
Vriestaot	Bloemfontein	Bloemfontein	129.825	2.753.200
Gauteng	Johannesburg	Johannesburg	18.178	12.728.400
KwaZoeloe-Natal	Pietermaritzburg	Durban	94.361	10.456.900
Limpopo	Polokwane	Polokwane	125.754	5.518.000
Mpumalanga	Nelspruit	Nelspruit	76.495	4.128.000
Noord-West	Mahikeng	Rustenburg	104.882	3.597.600
Noord-Kaap	Kimberley	Kimberley	372.889	1.162.900
West-Kaap	Kaapstad	Kaapstad	129.462	6.016.900

Uutgaonde verwiezing

Commons: Zuud-Afrika - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Nunspeet, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.