Uro

De uro (€) is de offisjele muntainhaid van 20 van de 27 lidstoaten van de Uropese Unie. Dizze stoaten, dij soam de Urozône haiten, binnen Belgie, Duutslaand, Finlaand, Frankriek, Aairlaand, Itoalje, Luxembörg, Nederlaand, Oosterriek, Portugaal, Spanje (1999*), Griekenlaand (2001*), Slovenie (2007), Maalte, Zyprus (2008), Slovakaai (2009), Estlaand (2011), Letlaand (2014), Litouwen (2015 en Kroatie (2023)).

De muntainhaid is ok ien gebruuk ien Monako, San Marino en Vatikoanstad, doarveur is n overainkomst mit de Uropese Unie opsteld. Andorra, Montenegro en Kosovo gebruken t ok as offisjeel betoalmiddel môr hebben gain offisjele ôfsproaken mit de Uropese Unie, doardeur maggen ze gain aigen munten sloan. De uro wordt doagelks deur om en bie 332 miljoen Uropeanen gebruukt. Meer as 175 miljoen mìnsen ien haile wereld gebruken muntainheden dij mit de uro verbonden binnen, woaronder meer as 150 miljoen ien Afrikoa.

De uro is de twijde muntainhaid ien de wereld as opslagmunt en as handelsmunt, noa de Amerikoanse dollar.^[1] Sunt dat der ien juli 2013 meer as € 942 miljard ien omloop waar het de uro de dollar achter zok loaten as muntainhaid mit de maiste optelde weerde aan kontanten ien omloop.^[2] Bie IMF roamens van t BBP en koopkracht is de urozône de twijde grote ekonomie ien haile wereld. De noam euro (uro) is offisjeel aannomen op 16 dizzìmber 1995.^[3] t Wer introduseerd ien finansjele maarkten as n boukholdmuntainhaid op 1 jannewoari 1999, dou t de vrougere Uropese Boukholdainhaid (ECU) vervangen het mit n ratsio van 1:1. Uromunten en urobraifkes binnen op 1 jannewoari 2002 ien omloop brocht.

De offisjele ISO-kode van de muntainhaid is EUR.

Aigenschoppen

De uro is verdaild ien 100 sìnten, dij sumtieds urosenten nuimd worden om dudelk tou môken dat t zok nait om n aander muntainhaid handeld. Aal munten hebben n gemainschoppelke ziede dij zain let houveul of dat t weerd is, mit n laandkoart op achtergrond. Vanôf t begun stonden op de maist munten, behaalve de 1, 2 en 5 sìnt, woar n globe op ston, allend de 15 oorspronkelke urolaanden. Sunt 2007 worden munten sloagen mit koarten dij ok laanden van buten de unie zain loaten, zo as Noorweeg en t Oostblok. De aander ziede van de munten het n ôfbeelden dij per laand verschilt. Aal munten, mit aal ôfbeeldens, kinnen ien aal laanden van zône bruukt worden. Der binnen €2-, €1-, 50s-, 20s-, 10s-, 5s-, 2s-, and 1s-munten. Om de twij lutste munten nait tot bruken tou hebben, worden veul betoalens ôfrond noar vief sìnt ien Nederlaand en Finlaand.^[4] Urobraifkes binnen der as € 500, € 200, € 100, € 50, € 20, € 10 en € 5. Zie hebben aal n aigen kleur en binnen môkt om n spesifieke periode ien Uropese geschiedenis tou gedenken. Op aine kaant stoan poorten en roamen en aan ander kaant stoan bruggen.

Reverìnsies

Uutgaonde verwiezingen

Urobraifkes (Duuts) (Engels)

Commons: Uro - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

[1] ttp://www.bis.org/publ/rpfxf07t.pdf

[2] ttps://web.archive.org/web/20110427104534/http://www.dbresearch.com/PROD/DBR_INTERNET_DE-PROD/PROD0000000000209994.PDF

[3] ttp://www.europarl.europa.eu/summits/mad1_en.htm

[4] ttp://ec.europa.eu/economy_finance/een/005/article_4324_en.htm

[1]

[2]

[3]

[4]