Gruto

De gruto (Limosa limosa) is een voegelsoort uut de familie van de steltlopers. Disse voegel wördden veur et eerst beschreven deur Carolus Linnaeus in 1758.

De gruto

Verspreidingsgebied, zoemers (geel), swienters (blauw), et hele jaor deur (greun)

Weivoegel

De gruto is één van de meest bekende weivoegels. Hij hölt van wat zompigere weien, en völt zich op de hedendase weien mit een leeg waoterpeil niet zo thuus. Et antal gruto's is daorumme de leste tied hard achteruutegaon. Gruto's zeuken der eten mit der lange snavel in de grond, et liefst in ondiep waoter.

Verspreiding

Et breuigebied van de gruto löp van Ieslaand tot an et oosten van Siberië. De overwienteringsgebiejen liggen in Zuud-Europa, Afrika en zelfs Australië. Mit de voegeltrek zie'j gruto's oek vake in de waddegebiejen.

De soort hef drie ondersoorten:

• L. l. islandica: Ieslaand, de Faeröer, Sjetlaand en noordelik Noorwegen.
• L. l. limosa: van westelik en midden-Europa tot midden-Azië.
• L. l. melanuroides: midden- en oostelik Azië.

Voortplaanting

Gruto's breujen vanaof de periode einde meert tot juni. Ze legen gemiddeld vier eiers. 24 tot 25 dagen lank breujen de voegels umste beurte op de eiers. As et gres langer wördt tiejens et breujen, wördt et nest staorigan beter aofedekt en is et nest beter bescharmp tegen roofdieren, allewel boeren der vaker overhinne riejen mit de gresmeier as et wat langer is. De ouwers passen nog zo'n vier weken op de jongen. Dit doon ze grege deur op een kleine aofstaand de jongen in de smiezen te houwen.

Een bulte nesten wörden deur zeevoegels of kreien leegereufd. Gruto's breujen daorumme oek grege in de buurte van kieften en tuteringen, zodat ze mit mekaar et nest verdejigen kunnen.

Voeraozie

De gruto it wurms, insekten en larven van insekten zo as emelten (larven van de langpootmogge). Gruto's pikken in Nederlaand soms wel 1200 emelten per dag uut de weie, waor veehouwers dan weer blie van wörden. In zien overwienteringsgebied in Afrika (Guinee-Bissau) it e rieste op de plaotselike riestevelden.

Nedersaksisch

De gruto wördt vake oek weld aneduud as (regen)tuter of regenfluiter, disse benaming verwist liekewels strikt ezien naor de wulpe.

Achterhooks: grete Grunnegs: griet grait grieto rechtbekwilp Sallaands: gritte (Kop van Overiessel, Gällemuun, Zwolle, Kampereiland, Kamperveen) grutte (Zwolle, Kampen)

Stellingwarfs: gritte gritto grutto Veluws: grut(t)o griet (Heerde, Une, Putten, Niekark, Barreveld, Emst)

Uutgaonde verwiezing

Commons: Gruto - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Nunspeet, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.