Oostfraislaand

Oostfraislaand (Duuts: Ostfriesland, Oostfrais: Oostfreesland) is n streek ien t oeterste noordwesten van t Duutse dailstoat Leegsaksen. t Grènst ien t noorden aan de Waddenzee, ien t westen aan de Nederlaandse provìnzie Grunnen, ien t zuden aan Oldenbörg en ien t oosten aan de Jade. Bie t gebied heuren de Oostfraise waddenailanden: Börkem, Memmert, Juust, Nördenij, Baaltrem, Laangeoog, Spiekeroog, Waangerooge. Belaankrijke steden ien Oostfraislaand binnen Aauwerk, Emden, Leer, Nörden en Wittmond.

Woapen van Oostfraislaand

Gebied en historie

Historische koart van Oostfraislaand

Van oldsheer beston Oostfraislaand oet t gebied tuzzen Ems en Jade. Der wuir Frais proat en de Fraise kultuur wuir der volgd. Dou t Fraise riek (Magna Frisia) oetmekoar veul, schaaide Grunnen (de Ommelanden) Oostfraislaand en Westlauwersfraislaand. Oostfraislaand kreeg n aaigense geve en wuir n dail van t Haileg Roomse riek. Oostfraislaand beston dou oet de tegenswoordege laandkraitsen Emden, Aauwerk, Leer en Wittmond. De tegenswoordege laandkraitsen Fraislaand en Wilhelmshoaven heurden hier nait meer bie. Dou t keunenkriek Hollaand zoch oetbraaide deur Oostfraislaand te verovern heurden dizze kraitsen der anders wel bie. Doch vuilen de mìnsken oet de kraitsen Friesland en Wilhelmhoaven zoch gain Frais.

Laandskop

t Laandskop van Oostfraislaand wordt kenmaarkt deur haidevelden, maarken, klainkolonien en dunen op de wadden. De laandskopstypen binnen hail dudelk weer te vinden ien de ploats -en gemaintenoamen as Wiesmoor, Moormerland, Großheide en Marschland.

Kultuur

Binnen Duutslaand het Oostfraislaand n dudelk aaigense identiteit. Veul dingen dij ien Grunnen of Westlauwersfraislaand bruuk worden, bruukt man ook ien Oostfraislaand.

Eterij en drinkerij

"n Koppke Oostfreiske Tee mit n Woelkje Roam"

Ien Oostfraislaand wordt hail veul tee dronken, t maist ien hail Duutslaand. Ook t aantal thee-extrakt per kopke is veul meer as ien de rest van Duutslaand. Tot de twaide helft van de 19. iew har Oostfraislaand n grode Theefabriek.

Mit nijjoar worden knieperkes en nijjoarsrollkes eten en môkt ien Oostfraislaand, dij man ook ien Noord en Oost-Nederlaand kent. n Andere delikatesse dij man ien Oostfraislaand eet rond nijjoar binnen spekdikken, dij ook ien Westerwolde eten worden.

Toal

Ien Oostfraislaand worden ien tegenstellen tot de verbeelden gain Frais proat, môr Platduuts. t Oostfrais (n Saksisch dialekt dus) is ien de middeliewen ontstoan dou t Frais verdrongen wuir deur t Saksisch oet t zuden. Ditzulfde process het zoch n aantel joaren doarveur ook ofspeuld ien Grunnen. Vandoar dat t Oostfrais dan ook verwant is aan t Grunnegs. Dit zugst aan woorden as Schöfel (Oostfrais) en scheuvel (Grunnegs) en de verklainwoorden mit -tje en -ke.

t Oostfrais (n Frais dialekt) bestait nog wel, môr nait ien Oostfraislaand. t Oostfrais wuir deur t Saksisch verdrongen en gong dou noar t zuden. t Wordt nau sproken ien de aangrènzende gemainte Selterlaand en wordt dus ook Selterfrais nuimd.

Kraisen en gemaintes

Oostfraislaand bestait oet 4 kraitsen en 31 gemaintes:

• Laandkrais Leer:
  • Bonnen (Bunde)
  • Jemen (Jemgum)
  • Wainer (Weener)
  • Leer
  • Westoverleden (Westoverledingen)
  • Raauderveen (Rhauderfehn)
  • Oosterveen (Ostrhauderfehn)
  • SG Juum (SG Jümme)
  • Oplengen (Uplengen)
  • SG Hezel (SG Hesel)
  • Mourmerlaand (Moormerland)
  • Börkem (Borkum)

• Laandkrais Aauwerk:
  • Waismoor (Wiesmoor)
  • Grodeveen (Großefehn)
  • Aauwerk (Aurich)
  • Ihlo (Ihlow)
  • Zuudbroukmerlaand (Südbrookmerland)
  • Hinte
  • Kromhörn (Krummhörn)
  • SG Broukmerlaand (SG Brookmerland)
  • Nörden (Norden)
  • SG Hege (SG Hage)
  • Groothaide (Großheide)
  • Dornem (Dornum)
  • Juust (Juist)
  • Noordenie (Nordeney)

• Stadkrais Emden
  • Emden

• Laandkrais Wittmond
  • Holtraim (SG Holtriem)
  • Essens (SG Esens)
  • Wittmond (Wittmund)
  • Fredebörg (Friedeburg)
  • Laankoog (Langeoog)
  • Spiekeroog (Spiekeroog)

Zai ook

• Hail-Oostfraislaand