Leegsaksische varianten
Dit artikel zol soamenvougd mouten worden mit t artikel Indailen van t Leegsaksisch, of der daint n dudelker oafboaken tuzzen baaide artikels moakt te worden
t Leegsaksisch of Platduuts is ien 1997 as streektoal erkend worden. Dochs kin man nait proaten van ain toal, môr van n groep Leegduutse varianten dij t ain en ander gemain hebben. Aigelks kin man proaten van vaaier verschaaidene heufdgroepen mit doaronder nog verschaaidene varianten, ook bekend as dialekten.
Noord Leegsaksisch
bewarkt Noord Leegsaksisch is de groep varianten laangs de Noordzeekost van Grönnen tot Sleeswiek tou. Hierbie kinnen aigelks t Grönnegs-Oostfrais en t Sleeswieks nog weer as apaarte groepen zain worden. t Kenmaark hierbie is dat man nait sègt "wi hebt", môr "wi hebben". t Noord Leegsaksisch dat den overblieft is dat van Oldenbörg tot Holstain tou.
Varianten: [1]
- t Sleeswieks
- t Holstains
- t Hambörgs
- t Noord-Hannovers
- t Oldenbörgs
- t Oostfrais Leegsaksisch
- t Ditmaarsers
- t Eemslenner Plat
Grönnegs-Oostfrais
bewarkIen t Grönnegs-Oostfrais het man ook nog weer de lichte diftongen bie elke klinker, wat man ien de rest nait het en de klaanken ai/äi, ou/ow en ui dij ook nait ien de aandere varianten veurkommen. Ook de woordenschat en grammoatiek is n bitje aans, deur ienvlouden van de olle Oostlaauwers Fraise toal.
Varianten:
- Westerkertaaiers
- Noordvelds
- Veenkelonioals
- Westerwôlds
- Hoogelaandsters en Oldambtsters
- Reiderlaands, Kromhörns en Börkums
- Moormerlaands en Aauwerkerlaands
- Broukmerlaands
Sleeswieks
bewarkt Sleeswieks wordt veuraal kenmaarkt deur n Deense ienvloud. Vrouger haar man t hertoogdom Sleeswiek dat tegenswoordeg verdaild is over Denmaark en Duutslaand. Baaide kaanten van de grìns hebben nkander den ook beienvloud. t Dialekt van Noord Sleeswiek het Leegduutse ienvlouden en t dialekt van Zuud Sleeswiek het Jutlaandse ienvlouden. t Sleeswieks kin man, zunder al te veul kennes, ook wel herkennen as Leegduuts mit n Jutlaands aksìnt. Bepoalde klaanken worden den ook aans vertoald as ien t Holstains. Ook binnen dialekten as t Aiderstees beienvloud worden deur t Noordfrais.
Westfeels
bewarkt Westfeels is ook gain ainhaid. t Heurt bie mekoar deur t aksìnt dat overainkomt. Binnen t Westfeels kin man n lien trekken tuzzen t westelke en t oostelke Westfeels. t Oostelke Westfeels wordt kenmaarkt deur n diftong, dij ien t westelke Westfeels nait veurkomt. t Westelke Westfeels wordt ook wel Nederlaands Leegsaksisch nuimd. t Twìnts heurt hier nait bie en t Grönnegs logischerwies ook nait. t Twìnts is oostelk Westfeels.
De diftongen van t oostelke Westfeels binnen ìë veur ee (bv. ìetn), òë of óóë veur oo (bv. lóóëpm). t Westelk Westfeels is doarnoast staark beienvloud worden deur t Nederlaands.
Varianten westelk Westfeels:
- Drìnts, Stellenwaarfs en Woaterplat
- Westelk Twìnts, Aachterhouks en West Muunsterlaands
- Zallaands en Oost-Veluws
- West-Veluws en Örkers
Varianten oostelk Westfeels:
Oostfeels
bewarkt Oostfeels het liek as t westelke Westfeels gain diftong, môr is nait beienvloud worden deur t Nederlaands môr deur t Turengs en het doarom n aander aksìnt. Ook slikt man de -e nait ien, môr juust de -n, dus nait "Oostfaaln", môr "Oostfale"
Varianten[2]:
Oost Leegduuts
bewarkt Oost Leegduuts kin ook ien twij dailen opdaild worden, noamelk ien t Mekelnbörgs-Veurpommers en t Brandenbörgs. t Oost Leegduuts onderschaaidt zok van de westelke groepen (mit oetzundern van t Grönnegs-Oostfrais en t Sleeswieks) deurdat man nait sègt van "wi hebt", môr "wi hebben". Doarnoast is t Oost Leegduuts beienvloud deur t Nederlaands en den veuraal ien de woordenschat deur Nederlaandse immigranten. t Grootste verschil is middelkerwies dat man ien de westelke groepen snel proat en ien t Oost Leegduuts juust hail laanksoam. Ook is de ienvloud van t Hoogduuts groter as ien de westelke groepen.
Rifferenties
bewark- ↑ Noble, Cecil A. M. (1983). Modern German dialects New York [u.a.], Lang, p. 103-104
- ↑ http://is.muni.cz/th/179666/ff_b/Zuzana_Malaskova__BC_prace.pdf