Sunterkloas
Sunterkloas is t heufdfiguur van n kinderfeest dat op 5 dezember in Nederlaand en op 6 dezember in Belgie en in enkelde (veurmoaleg-)Nederlaandse kelonies vaaierd wordt. Sunterkloas wordt ook op lutje schoal vaaierd in Luxembörg (Kleeschen), Oosterriek, Svitzerlaand, Fraankriek, Duutslaand, Pooln, Slovenie (Miklavž) en Tzjechie (Mikuláš).
Mit Sunterkloas worden voak peperneuten, toai-toai en spekuloas eten. In Drenthe kennen ze wat schiere oetdrukkings over die olle grieze man: "Die koouk is zo dreug as Sunnerklaos zien gat." of: "I'J bint zo mal as Sunnerklaos zien peerd."
Sunterkloas het nait aaltied zo populair west as dat er loater in de 20ste aive wordden. De schriever Jan Poortman (1897-1984) oet De Wiek ien zuudwest-Drìnt schreef over zien jonkhaid:
- "Toe azzik jonk ware wördeder nog weinig edoane an sunderkloas. Det was meer stadsgedoe. De grote gebeurtenis in mien contreien was 't karstfeest. Des donderdags brachte va of moe een hallef pond sunderkloasies mee as ze van de marrek kwamen en det was alles."[1]
Sunterkloas in Duutslaand
bewarkIn en rond Bremen vaaiern ze t feest van Sünnerklaas of de Hillige Nikolaus. Op Sunterkloasoavend (6 dezìmber) goan de lutje kinder deur de stroaten van deur tot deur om laidjes te zingen en riempjes op te zeggen. Doar kriegen ze dan kadootjes veur. Vrouger zongen ze in t Leegsaksisch, môr vanôf de joaren zestig van de twintigste aiw is t Hoogduuts dit goan verdringen. Ook gongen ze traditioneel as Sunterkloas verkleed; vandoag de dag goan ze ook as cowboys of indioanen of gewoon mit n puut in de haand.
t Bekendste Bremer Sunterkloaslaidtje is (in Nederlaands-Leegsaksische spèllen):
- Sunnerkloas de grode man,
- klopt an alle deuren an.
- Lutje kinner gift he wat,
- grode kinner stekt he in'n zak.
- Halli, Halli, Hallo,
- Zo geet noa Bremen to.
Doar kwam dizze strofe bi'j:
- Bin een lutjen keunik,
- geeft mie nich to wenig,
- Loat mie nich zo lange stoan,
- den ik mut nog wiedergoan.
- Halli, Halli, Hallo,
- Zo geet nao Bremen to.
Of ok wal:
- Mien vadder is zigarrenmaker,
- mien moeder kauwt tobak.
- Oen wen jie dat nich gleuben wult,
- den stek ik jo in'n zak.
- Halli...
Germoansen tradisies
bewark(Skreaven in et Achterhooks)
Et rieden oaver den däke geet woarschienlek trög op den Germaansen oppergod Wodan, dee dizzen kunst ok beheersten. Nicolaas' uuterlek zol ok oaveren kommen mit et uuterlek van Wodan. Meer sinterkloastradisies liekt of te stammen van Germoansen tradisies. Tiedens et Germoansen zunnewendenfest vröggen jongen dearntjes an Wodan nen ofbeelding van hun nog unbekanden tookumstigen geleefde; teggenwoordig bunt dat den speculaaspüppe ('vri-jers'). Et smieten van geschenken in schoorstenen zol ofstammen van Germoanse offerploatsen (vuurploatsen). En ok Zwaarten Piet stump hiervan of: Zwaarten Piet was vrogger een name veur de duvel. Wodan was in Germoanse tieden den anvoorder van de Wilde Jacht, een leager van doden en monsters. Et zwart wat op n kop smeart wörd verwes noar een doden (dee onder den grond lig), en de asse dee et laand en de vroaluu wier vruchtbaar maken mot. In wat aan're laanden is Sunderkloas zien hölpien nog een echte monster, zo as Krampus. Den giften veur et peerd (Wodans peerd wierd Sliepnir eneumd) van Sinterkloas, dee veur den kachel wödden gezet zodat zie deur den schoorsteen metgenommen künt wödden, verwijst noar den offers dee an den god wödden egoaven. Vreugdenvuren wödden vervangen deur nen vuur open heerd en teggenwoordig wödden den giften zelfs veur den centroale verwarming ezet.
Leegsaksisch
bewarkRifferenties
bewark- ↑ Jan Poortman (1982), De baandrekel, Möppelt: Krips Repro Meppel
|
Commons: Sunterkloas - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden. |