Hondebloeme

De hondebloeme (Taraxacum officinale) is een soorte uut de compesietenfemilie (Asteraceae). In disse femilie bin bloemen stark ekrompen en klein en de bloemblaojen staon dronge op mekaar in de bloemkop. Hondebloemen koemen iezelig vake veur. In april kunnen hondebloemen hele weilanen geel kleuren, mar dat betekent neet dat bepaolde microsoorten en secties neet zeldzaam kunnen ween. De wortel van de hondebloeme wonnen oek wel in edreugen vorm tegen nier- en galkwaolen gebruuk.

De hondebloeme kump van oorsprong veur in Afrika, Azië en Europa en is deur de meens over veule aandere plaosen verspreid.

Gebruuk

Hondebloeme wonnen oek wel egeten. De blaojen wonnen hierveur overdek mit zaand, waordeur ze verbleken. 't Wonnen dan molleslaod eneumd. Dit is 't jonge blad van de hondebloeme. Vrogger wönnen der 's lentes in mollebulten ezoch naor ebleken hondebloemen, hierdeur kreeg 't de naam molleslaod.

Deur veredeling is een verbeteren, bladrieke molleslaod verkregen. Molleslaod wonnen op verschillende marken in Europa as malse veurjaorsgreunte an-ebeujen. In Nederlaand en België is 't neet ruum verkriegbaor. De blaojen wonnen oek wel egeten deur knienen en cavia's.

Micro-soorten

In Nederlaand bin minsens 250 micro-soorten bekend. Een micro-soorte is een kloon of mengelmoes van klonen, dee morfelogisch onderscheidbaor bin van mekaar. Umdat der iezelig veule kruzingen tussen de micro-soorten veurkoemen, wonnen ze deur de Heukels' flora van Nederlaand neet meer as amparte micro-soorten ezien en bin de volgende secties en soorten van de hondebloeme samen-edaon:

sect. Taraxacum
sect. Ruderalia
sect. Vulgaria
Taraxacum vulgare
Taraxacum palustre
Taraxacum laevigatum
Taraxacum obliquum
Taraxacum celticum
Taraxacum hamatum
Leontodon taraxacum

Botanische beschrieving

De bloemkop wonnen deur veul luui an-ezien veur een bloeme, mar is eigenlijks een hele verzameling kleine bloemetjes. De bloemkop van een hondebloeme besteet uut allinnig gele lientbloemen. De pappus (ekrompen kelke) besteet uut haoren. De steel is altied holle en hef nooit blad. De blaojen staon as een kranse bie mekaar. Ze bin diep in-esnejen tot bochtig etaand. Bie kneuzing vleuit uut de plaante een witte vleuistof, dee hondebloememelk eneumd wonnen. Disse melk laot brune vlekken achter.

De wortel is een pennewortel dee decimeters diep de grond in kan dringen. As e ofbreek op een aorige diepte kan e zich verniejen en meerdere kransen geven.

De voortplaanting van hondebloemen besteet veur een groot deel uut agamospermie, dit betekent dat 't vruchbegin uut kan greuien tot een zaod zonder dat de eicelle bevruch is ewes. De hondebloeme kloont zien eigen op disse meniere. Daordeur bin der grote groepen hondebloemen dee min van mekaar verschillen en dat wonnen micro-soorten eneumd. In Nederlaand bin minsens 250 micro-soorten evunnen. Disse micro-soorten wonnen bie mekaar edaon in secties. Disse secties wonnen in verschillende flora's beschreven in plaose van de soorten. De hondebloeme kan zich oek veurtplaanten deur middel van bevruchting.

De zaojen wonnen deur de wiend verspreid deurdat an 't zaod een soort parrepluutjen, 't vruchtpluize zit. De pappus (vruchpluize) is in feite de bloemkelke. 't Vruchpluize zit vas op een steeltjen ('t rostrum), daoronder zit de piremide en 't vruchlichaam. Dit leste hef ribben en meestentieds stekels an de bovenkaante. De kleur van 't vruchlichaam is een bepaolingskenmark.

Warkzame stoffen

't Melksap hef eiwit, hars, taraxarine en taraxine.

Aandere namen

De hondebloeme (in 't Nederlaans: paardenbloem) steet in 't Nedersaksisch bekend as de hondstong, hondebloeme, peerdebloeme en varianten (kiek bie Nedersaksisch). In 't Nederlaans is hondstong oek de benaming veur een aandere plaantesoorte. In 't zujen (Limburg) en in Vlaanderen (België) wonnen de hondebloeme oek wel pisbloem eneumd.

De Duutse benaming Löwenzahn en de Noorse benaming løvetann, ofwel leeuwentaand, bin of-eleid van de blaojen dee ekarteld bin en doon denken an scharpe leeuwentanen.

Nedersaksisch

Drèents:
- hondebloem(e), hondebloum
- hondefoeke (Ni'jlusen)
- hond(s)tong, ontong
- peerdebloem(e)
Graafschopper Platt: Houndeblome
Grunnegs:
- hondebloum(e)
- peerdenbloum(e)
Sallaans:
- hondebloeme (Ommen)
Stellingwarfs: peerdebloeme
Urks: peardebloem
Veluws:
- honde(n)bloem(e), honde(n)blom(me)
- peerde(n)bloem(e), peerde(n)blom(me)
- hondigeblom (Harderwiek, Hierden)
- hoensbloem (Niekark)
- hondepolle (Apeldoorne)
Opzeuken: http://www.meertens.nl/pland/woordenboekartikel.php?term=Gewone%20paardenbloem

Citaot

Maar de Grote Schepper van alle ding'n,

bracht ok ow voort op de darde dag.

Wie zol dan toch onder de starveling'n

ow achteruut zetten en met welk gezag?

Uut Hondebloeme, gedicht deur Dieks Makkinga
Evunden in: Harrie Scholtmeijer (2006). Woordenboek van de Overijsselse Dialecten. De Wereld-B. Kampen.

Ofbeeldingen

Commons: Hondebloeme - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

Disse pagina is eschreven in 't Nunspeets