Påske

Poaske (ook: Poask; Oostfrais en Westerwôlds: Oostern of Paasch/Paosk (zulfde oetsproak)) is aswel n kristelk as n old-Germoans, as n Joods (zai Pesach) feest.

Kristelk feest

In de kristelke traditsie is Poaske of t Poaskefeest t belaangriekste biebelse feest. Op Goie Vraaidag, de vraaidag veur Poaske, heerdenken Kristenen t laaiden en de kruzegen van Jezus Kristus en mit Poaske vaaiern zai zien opstanden, ook wel 'verraaizen' nuimd, oet de dood. Poaske heurt doarmit tot de traditsie van de zounoffers, de verhoalen, dij goan over de noodzoak van de dood veur t leven, de verzounen mit t goddelke en de spirituwele ontwikkeln van de aaigen gaist deur beprouven.

Poaske kin ook de periode van t kèrkelke joar vanoaf t Poaskefeest tot aan Pinkster tou aanduden. Dizze periode daauwert viefteg doagen.

Poaske wordt historisch zain ook wel zain as t begun de maaitied.

Lokoale traditsies

Van oldsheer hebben verschaaidene streken mennege traditsies dij om en bie poaske heuren. Veul van dizze broekens binnen nog overbliefsels van olle haaidense Germoanse gebroeken. n Traditsie dat binoa ien hail Noord-Uropa veurkomt is t poaskaaier (of neuten) zuiken, dij doar deur de poaskhoas deellegd zolden wezen. Oorspronkelk komt dit van t Germoanse broeken om de grond ien t begun van de lìnte mit aaier, vruchtboar te môken. Noast t verstoppen van aaier, dij aander luu den zuiken mouten, worden aaier ook voak broekt om te beschildern as dekoroatsie en om op poaskmörn op te eten. Ook worden der wel ais poaskbomen môkt van kronkeltoeken en versierd mit holten aaierkes, kukenkjes en aander versierseltjes. n Aander vernuimde traditsie ien t haile Fraise en Saksische gebied ien Nederlaand en Duutslaand is t poaskevuur woarbie n boaken aanstoken wordt. n Kristelke traditsie dij hiermit verronkeld roakt is, is t opbranden van de palmtoek van t verleden joar op de boaken.

Ien Grönnen wör van oldsheer aaier eten as oavendeten. t Haile gezin (mit of zunder t wicht van de zeun, of de zeun gong noar heur tou) zat dou om n toavel en der kwam n haile grote pan op toavel dij vol zat mit aaier. Elkenain haar sums wel 10 aaier, en den noa te goan dat ien begun van 20. aiw gezinnen om en bie 10 kinder haren. Doarbie wör stoet en poaskestoet eten. Dit was biezunder, den vrouger, veuraal ien de veenkelonien, wör normoal allend môr brood eten. Speulkes dij vrouger speuld wörren wazzen lommerken, woarbie wichter mit aaier en n dakpan n soort jeu-de-boule speulden en kinken, aaiertikken. n Speul dat nog aal doan wordt is neutenschaiten. Vrougen kregen kinder voak n setje neuten ien n weven puutje van mouder of opoe. Hier zat voak ook n appelsien ien. Op Goie Vraaidag gongen kinder laangs deuren mit foekepot. Tuzzen poaske en pinkster wör der ook voak vogelschaiten. Dit was n spel woarbie n holten vogel (voak kleurd as papegaai) op n stok zet en kinder mozzen der dou mit holtbrikken noar tou goeien. Dij dij hom der ôf goeide kreeg n pries. Tegenswoordeg wordt dit ien n aantel dörpen, zo as Wedde, nog ien eer holden. Ook kregen kinder mit poaske nije klaider. Ook al kregen zai môr ain moal per joar nije klaider, dat was den mit poaske en dat wör dou t "poaskepronk" nuimd. Dit wazzen veur wichter voak n jurkje mit majoos en veur jongen voak n boksem mit n overhemd. Baaident kregen ook voak nij schounen en n houdje of n petje dij op mos tiedens t waarken op t laand t kommende joar.

Ien Twìnte en de Aachterhouk kent man lokoale gebroeken as t vöggeln van de Poaskearls.

Doatum

Poaske vaalt volgens de gregorioanse kalìnder de kommende joaren op de volgende doatums:

Nedersaksisch

Achterhooks: Poasen
Drèents: Paos(k)en
Grunnegs: Poask(e)
Sallaands: Paosen
Stellingwarfs: Paosken
Tweants:
- Poaske(n)
- Poasche(n) (Oatmörsken, t Vjenne)
- Poasen
Urkers: Paosen
Veluws: Paosen

Boetende hìnwiezen

Commons: Påske - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.