Wikipedia:Veurpagina-Stellingwarfsinfo/Artikel van de maond

Veurpagina Stellingwarfs

Jannewaori

Kannede is een laand in et noordelike diel van Noord-Amerike. An de zuudkaante wodt et begreensd deur de Verienigde Staoten van Amerike, an de oostkaante deur de Atlantische Oceaan, an de westkaante deur et Amerikaanse Alaska en de Stille Oceaan en in et noorden deur de Arctische Oceaan. De naeme Kannede komt van et Indiaanse Kanata (= nederzetting). De heufdstad van Kannede is Ottawa. De grootste steden bin Toronto en Montreal. Et staotsheufd van Kannede is de Britse keuningin Elizabeth II, vertegenwoordigd in Kannede deur de Gouverneur-Generaol. Kannede is lid van et Gemienebest van Naosies. De heufdreligie van Kannede is et kristendom (77%). >>

Febrewaori

De Dom van Utrecht is een markaante gotische karke in et midden van de stad. Et wodde bouwd vanof 1254 as de kattedraal van et bisdom Utrecht en was wijded an Sunte-Matten. Sund 1580 is de karke protestaans. De 112,32 meter hoge Domtoren is de hoogste karktoren van Nederlaand en et hoogste gebouw van Utrecht en beheurt tot den Top 100 der Nederlaandsen UNESCO-monumenten. De Domkarke was tot de karkelijke herindieling in 1559 de ienigste kattedraal in de Noordelike Nederlanen, en tot an de bouw van de Sint-Bavokattedraal in Haarlem in 1895 de ienigste as kattedraal bouwde karke. >>

Meert

Een komputer (hiel soms ok wel een rekener nuumd) is een apperaot waormit gegevens neffens formele procedures verwarkt kunnen wodden. Meerstal wodt mit et woord komputer een digitaol apperaot bedoeld, mar d'r bestaon ok anneloge komputers. De veurvader van de komputer was Charles Babbage. In 1938 wodde de eerste komputer bouwd deur Konrad Zuse. Pas in 1981 wodde de persoonlike komputers veur 't eerst op 'e mark brocht. >>

April

Et Stellingwarfs is een Nedersaksisch dialekt dat praot wodt in de gemienten Oost- en Weststellingwarf (tegere de Stellingwarven) in Zuudoost-Frieslaand, mit uutzundering van de Friestaelige dörpen Haulerwiek en Waskemeer (beidend Ooststellingwarf) en et gebied rond et dörp Noordwoolde, waor onder invloed van de veenkeloniën een eigen streektael ontwikkeld is (in de volksmond Veenkeloniaols nuumd). Et dialekt in et Noordwesten van Overiessel (omdebi'j de gemiente Stienwiekerlaand) en et Zuudwesten van Drenthe (omdebi'j de gemiente Westerveld) beheurt ok tot et Stellingwarfs. Et ooldste Stellingwarfs dawwe in drok tegenkommen is van 1837. >>

Mei

Et Wooldfries is ien van de vier grote dialekten van et Fries en wodt praot in de Friese Woolden in et oostelike diel van de perveensie Frieslaand, roegweg tussen Dokkum in et noorden, Liwwadden, de Oolde Venen en Et Vene in et westen en de Stellingwarven in et zuden. In et oosten lopt et tot an de greens mit Grunningen en Drenthe, tussen Surhuustervene en Friesepaolen, waant hier lopt et Wooldfriese taelgebied deur de perveensie Grunningen in de driehoek Marum-De Wilp-Eupende. >>

Juni

Et Nationaol Park De Weerribben is een 35 km² groot park in Nederlaand, dat grotendiels in hanen is van Staotsbosbeheer. Et nationaole park is op 17 jannewaori 2007 uutbreided mit et gebied De Wieden dat in et zuden d'r van leit en grotendiels in hanen is van Netuurmonementen. Tegere mit park De Wieden vormen ze et Nationaole Park Weerribben-Wieden i.o. dat 100 km² groot is. Tegere bin ze ien van de belangriekste moerasgebieden van Europa. De planning is dat d'r nao twie jaor de definitieve instelling van et park volgt. Dit nationaole park leit in de Overiesselse gemiente Stienwiekerlaand. >>

Juli

Napoleon Bonaparte (geboren op 15 augustus 1769 in de plak Ajaccio op et eilaand Korsika – sturven op 5 meie 1821 op et eilaand Sint Helena) was een generaol van de Fraanse Revolusie en was de leider van Fraankriek as Eerste Konsul (Premier Consul) van de Fraanse Rippebliek van 11 november 1799 tot an 18 meie 1804 en daornao as Keizer van de Fraansen (Empereur des Français) en Keuning van Italië onder de naeme Napoleon I van 18 meie 1804 tot 6 april 1814, en laeter weer hiel kot van 20 meert tot 22 juni 1815, een peer daegen naodat hi'j versleugen was bi'j Waterloo. >>

Augustus

Johan Veenstra (geboren op 6 jannewaori 1946 te Wolvege, Frieslaand) is ien van de bekendste Stellingwarfse schrievers. Hi'j schrift Stellingwarfse dichtbundels, verhaelen en romans. Johan Veenstra is geboren op 6 jannewaori 1946 te Wolvege in de Nederlaanse gemiente Weststellingwarf in Frieslaand, mar het zien hiele leven in Ni'jhooltpae woond. Negen jaor lang schreef en sprak hi’j kollums (Stellingwarver Stiekelstokkies) veur de regionaole radio Omrop Fryslân. Hi'j schrift now kollums veur de Leeuwarder Courant. Johan Veenstra is in 2001 benuumd tot Ridder in de Odder van Oranje-Nassau, veur zien wark in en veur et Stellingwarfs. >>

September

Een veenkelonie is een nederzetting die ontstaon is deurdat warkvolk naor een gebied trokken waor hoogvene ofgreven wodden veur de produktie van turf. Mit de anduding Veenkeloniën wodt meerstal de streek in et oosten van Grunningen en Drenthe bedoeld. Hier lag et Boertanger Moor dat vanof omdebi'j 1600 in kultuur brocht wodde. Et ontgonnen veengebied rond de Friese Stellingwarven, et Drentse Westerveld en et Grunningse Vredewoold wodden ok wel de Veenkeloniën nuumd. Hierdeur ontstaot d'r vaeke veul verwarring rond de benaeming Veenkeloniën. >>

Oktober

De maone is de ienigste netuurlike maone van de eerde (der zweven ok een peer aandere kleine maonties in hoefiezervormige baenen rond de eerde waorvan Cruithne de meeste anspraoke maekt om as echte maone zien te wodden). De maone wodt bi'jtieden anduud mit heur Latiense en ok wetenschoppelike naeme Luna. De eerste meenske op de maone, in juli 1969, was Neil Armstrong. >>

November

De Oostzee of Baltische Zee is de zee, die grof meten tussen Zweden en de Baltische staoten inleit. De Oostzee is brakker as de Noordzee en et het een kleiner getieverschil. De zee bestaot pas sund et 6e millennium veur Kristus. Wat de vorm angaot doet de Oostzee wel wat daenken an een heufdrevier mit ziedrevieren (Finse Golf en Botnische Golf). Uut geologisch onderzuuk is inderdaod bleken dat in et pleistoceen hier een revier legen moet hebben: de Eridanos. >>

December

De Eyjafjallajökull is ien van de kleinere gletsjers op Ieslaand. De naeme Eyjafjallajökull is Ieslaans veur Eilaandbargengletsjer. De Eyjafjallajökull leit in et noorden van et plak Skógar en in et westen van de grotere gletsjer Mýrdalsjökull (Ieslaans veur Veendalgletsjer). Op 20 meert 2010, krek in et oosten van de gletsjer, op de passe Fimmvörðuháls, was d'r ni'je vulkanische aktiviteit. Een twiede uutbasting begon op 14 april 2010. >>