Braandnetel

Braandnetel (Urtica) is n plaantegeslacht waorvan in Nederlaand de grote braandnetel (Urtica dioica) en de kleine braandnetel (Urtica urens) veurkoemen. t Geslacht besteet uut zo'n de 30 en 45 soorten, waorvan der 4 in Midden-Europa veurkoemen. Deur de import wördt der noen regelmaotig de zujelike braandnetel (Urtica membranacea) an-etröffen. A'j braandnetels anraken kan dat pienlik ween, umdat de braandhaoren van de plaante n braanderig geveul veroorzaken. De bloemtrossen van de grote braandnetel hangen in okselstaandige aoren, van de kleine braandnetel staon ze rechtop. Beie braandnetels hebben braandhaoren an de stengel en an de bovenkaante en de raand van t blad.

Grote braandnetel

Lange braandhaoren en gewone haoren van de grote braandnetel

Illustrasie van de braandnetel

Gebruuk

Jonge braandnetelstengels kunnen egeten wörden as greunte, in ouwere stengels zit vake veule nitriet. De smaak van braandnetel wördt wel es vergeleken mit spinazie. In t veurjaor smaken de stengeltoppen (as ze ongeveer 20 cm groot bin) t best. Arg jonge stengels kunnen egeten wörden as slaod. Van braandnetels ku'j bieveurbeeld soep, stamppot, thee of greune fruitdrankjes maken.

Vrogger verpakten ze botter, vis en vleis in braandnetelblaojen um ze langer goed te houwen. t Blik dat stoffen in braandnetel bakteriegreui tegengaon. n Friese spesialiteit is braandnetelkeze. Vrogger gebruukten ze in o.a. t noordoosten van Nederlaand oek braandnetels, simpelweg umdat t gien geld kostten en prima te eten was. Tegenswoordig wörden braandnetels steeds vaker weer herontdekt as greunte.

Trivia

In Marshwood, n darpjen in Engelaand, wördt der jaorliks n wedstried "braandnetel eten" ehöllen. Ze maken mit de vingers dan n proppe van de blaojen, mit de niet stekende onderkaante an de buten toe, en slikken de proppe dan deur. t Maagzuur neutraliseert dan de braandhaoren.

Nedersaksies

• Sallaands:
  • brandnettel
• Stellingwarfs:
  • braandnet(t)el
  • braannet(t)el
  • brannettel
  • skruunekkel
• Tweants:
  • braandnettel
  • zegswieze: lachen as nen sik in de braandnettel (Nederlaands: lachen als een boer met kiespijn)
• Urkers: braandekietel
• Veluws:
  • brandnetel (Wezep, Attem, Speuld, Wenum-Wiesel, Niekark, Harderwiek, Hoevelaken, Garder, Harskamp, Bennekum)
  • braandnetel (Elburg, Nunspeet, Elspeet, Uddel, Garder, Lunteren, Otterlo)
  • brannetel (Armelo, Putten)
  • braannetel (Barreveld)
  • brangdnetel (Bunsjoten)
  • brandnaetel (Waopenvelde, Heerde, Epe, Emst, Vaossen, Apeldoorne)
  • brandnettel (Heerde, Waopenvelde, Vaossen, Apeldoorne, Klarenbeek)
  • brandnekkel (Loenen)
  • brandnegel (Niekark, Hoef)
  • braandnegel (Harskamp)
  • braannegel (Zwartebroek)

Uutgaonde verwiezing

Commons: Braandnetel - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Nunspeet, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.