Brian O'Nolan

Brian O'Nolan (yrsk: Brian Ó Nualláin; 5 oktober 1911 – 1 april 1966), ouk bekend under syne skuulnaams Flann O'Brien en Myles na gCopaleen, was nen yrsken skryver, toneelskryver en satirist. Hee wördt algemeyn eseen as een vöäranstånd figuur in postmodernistiske literatuur. Syne engelske böke, so as At Swim-Two-Birds en den Darden Polityman, skreyv hee under synen skryversname Flann O'Brien. Syne lange ryge satiriske nöälstükkes in de Irish Times en een keltisktalig book An Béal Bocht skreyv hee under de name Myles na gCopaleen.

Brian O'Nolan
Algemeyne informaty
Geboaren	5 oktober 1911
Störven	1 april 1966
Skuulname	Myles na gCopaleen, Flann O'Brien
Land	Yrland
Språke	engelsk, yrsk, düütsk, latyn
Styl	postmodernisme, satire, parody

O'Nolan syne böke hebbet een breyd antal leevhebbers anetrökken üm öäre bizarre humor en modernistiske metafikty. As skryver hüng O'Nolan slim up James Joyce. Toch keyk hee med een skel gesichte når Joyce syne verheyrliking, dee vöäle uut de yrske skryvtradity oaverskaduwt. Dårvan seade hee es: "Ik sweare by God, as ik den name Joyce noch eyn mål höyre kryg ik wisse den bruus üm den bek."

O'Nolan was et grötste deyl van syn leaven alkoholist en knoiden up lateren leavtyd med syne gesundheid. Hee kreyg halskanker en störv an nen härtanval up den 1. april 1966.

Leavensloup

Skooltyd

O'Nolan güng når Blackrock College wår hee engelsk leyrden van de höyvdmeister en tokumstige aartsbiskop John Charles McQuaid.

Farragher en Wyer skryvet et volgende:

Dr McQuaid stünd bekend as een uutsteakend engelskleyraar. Do as hee een mål nit in de klasse was, deade eyne van syne leyrlingen, Brian O'Nolan, rechtevoord bekend as Myles na gCopaleen, groutspreaken teagen de rest van de klasse dat der mär twey lüde in de skole warren dee fatsoonlik engelsk kunden skryven, namelik Dr. McQuaid en heeselv. Se warren et unmiddellik med em eyns. En Dr. McQuaid beweys Myles de eyre dat hee een klein gedicht van em upnöäm in de eyrste uutgave van de vernyde College Annual (1930) - dit was Myles' eyrste uutegeaven stükke.

et värsken selv, "Ad Astra", geyt so:

Ah! When the skies at night
Are damascened with gold,
Methinks the endless sight
Eternity unrolled.

In oaversetting is dat:

Ach! As de nachtelucht
is damaskeerd med gold,
Den endelousen blik my ducht
de Eywigheid untruld.

O'Nolan spandeerden syne skooljåren ouk deyls an de Synge Street Christian Brothers School. Syn book The Hard Life is ne halv-autobiografiske beskryving van syne beleaving van de christenbröders.

Studentenjåren

O'Nolan was een druk baasman in syne studententyd an University College, Dublin (UCD). Dår was hee een aktiv en vöälbespröäken lid van de in dee tyd bekende Literary and Historical Society. Hee deade skryven vöär et studentenblad Comhthrom Féinne (Earlik Spöl) under verskeidene skuulnaams, mär vöäral as Brother Barnabas. Upmarkelikerwys skreyv hee domåls een verhaal med de name "Scènes in een roman van Brother Barnabas (miskyn wal nå synen doud)", wårin vöäle van syne ideen en temas når vöärden kummet dee as hee later ouk in syn book At Swim-Two-Birds gebruket. In et verhaal wördt den sogenaamden autöör van et verhaal stöädig teagenwarked döär syne eygene karakters. Dee keset vastbeslöäten öär eygene weg, wo houge of laege den skryver ouk springt. Den bandit van et verhaal, eyne Carruthers McDaid, den as den skryver bedoold had as et laegste van et laegste soort misdådiger, "den as geleidelik most afsakken töt et butenste uutende van de menskelike rottigheid," vindt in steade dårvan een modaal inkoamen med de verkoup van katten an öldere vrouwlüde en wördt nen heymeliken karkenganger, sunder tostemming van de skryver. Underwyl keest Shaun Svoolish, den beougden held van et verhaal, vöär een händig en gemakkelik leaven sunder romantik en heldendåden:

'Ik mag dan wal nen börgerliken kül weasen,' antwoordden hee, 'mär ik weate gewoan wat ik gaerne hebbe. Wårüm mag ik nit med Bridie trouwen en et es by de ambtenarye proberen?'

'Ungelükken by et spoar sint gelükkig seldsaam,' seade ik uutendelik, 'mär as se geböäret, sint se verskrikkelik. Denkt der noch es oaver.'

In 1934 stichteden O'Nolan en syne medstudenten een tydskrivt Blather, dat et nit lange vulhöälden. De skryvsels dårin, med düdelike kenmarken van jöägdelike selvoaverskatting, låt alweader wat van O'Nolans latere wark seen. Dit mål wyset se når de styl van syne latere Cruiskeen Lawn-kolumns as Myles na gCopaleen:

Hyr is Blather. Terwyl as wy vöärwaerds skrydet üm unsen büging te maken, spöär y vergeavens når teykenen van underdånigheid of når eynig bewys van een verlangen üm te pleseren. Wy sint een selvingenöämen en verdörven grup kearls. Wy sint so gröyts as bantamhanen en ydel as pauwen.

Blather interesseert sik niks. Nen sardonisken lach untsküt uns terwyl wy büget, wreade en cyniske hunde dee as wy sint. Et is nen verskrikkeliken lach, nen lach van verlöärene kearls. Ruuk y de lucht van swår beer?

O'Nolan, den as düütsk in Dublin studeerden, kan tenminsten deylen van 1933 en 1934 in Düütskland eweasd hebben, vöärnamelik in Köln en Bonn, mär details sint unseaker en vöälbespröäken. In 1965 bewäärden hee selv dat hee "vöäle månden in et Rynland en Bonn döärbrachten, sikselv afdryvend van de strikte nåjacht van study." töt vandage is der gin unafhankelik bewys vöär dissen uutvlucht (of vöär syn selvverklårde hüwelik med eyne 'Clara Ungerland' uut Köln). In öäre biografy van O'Nolan bespreaket Costello en Van de Kamp et halvslachtige bewys. See segt "...dat et in afweasigheid van slutend bewys een mystery ümgeaven döär giswark sal blyven, up sikselv representativ vöär de andere mysterys in et leaven van Brian O'Nolan dee den undersöker noch altyd uutdaagt."

Ambtenarye

Een vöärnaam deyl van O'Nolans persöönlike ümstandigheiden was syn anseen as ambtenaar van et yrske ryk. Döärdat syn vader al vro uut de tyd köäm, most hee teen bröders en süsters in leaven holden, med inbegrip van een öldere bröder, den as nen skryver was sunder vöäle sukses. Yrland was in armode dumpeld tüsken 1930 en 1960. Ne bane as ambtenaar stünd dårümme houg in anseen, want et böäd vast inkoamen in ne samenleaving dee noch groutendeyls van landbouw afhüng. De yrske ambtenarye hevt sead de yrske börgeroorlog altyd slim apolitik eweasd. Et was ambtenarenbeleid en dårnöäst ungebrukelik vöär rangen boaven 'kantoorklerk' üm politike seenswysen uut te spreaken. Dat bedüüdden vöär O'Nolan dat hee sunder tostemming van syne höygeren nit in kranten mocht skryven. Dårümme köäm hee med een antal pseudonymen, ofskouns hee dat dårvöär ouk al wal es deade. O'Nolan deade et bysünder good. Hee wüst sik up te warken töt persöönlik sekretaris van Seán T. O'Kelly (domåls minister en later President van Yrland) en Seán McEntee, nen invloodryken figuur den as håste wal weaten müt hebben dat O'Nolan skreyv as Na gCopaleen

Et was een publik geheim dat O'Nolan beide Flann O'Brien en Myles na gCopaleen was. Syne kollegas kunden wal lachen üm syne skryvsels. De yrske ambtenarye sat in dee tyd readelik intellektueel en liberaal in mekander. Van de andere kante most O'Nolan et ouk nit te gek maken. As hee der politici te slim solde döärhalen, wör hee der achterhen edån. Dat geböärden ouk in 1953. "Syn vöördan slimmer wördende superye en syne gewoande üm neaderbügende upmarkingen oaver höygere politici te maken in syne krantenkolumns leidden derto dat hee in 1953 uut de ambtenarye satted wördt. (Hee güng, herinnert sik nen kollega, "in a final fanfare of f***s".)

Persöönlik leaven

O'Nolan was een bekend figuur in Dublin. Toch is der mär weinig bekend oaver syn persöönlike leaven. Hee güng by de yrske oaverheid warken in 1935, by de afdeyling lokaal bestüür. Vanaf dat syn vader uut de tyd köäm in 1937 underhöäld hee syne elv bröders en süsters van syn inkoamen. Up den tweyden december 1948 trouwden hee med Evelyn McDonnell, ne typiste van de afdeyling. By et trouwen verhüüsden hee van syn oldershuus in Blackrock når et körtby liggende Merrion Avenue. Töt syn doud woanden hee up noch verskillende andere steades in Süüddublin. Se hadden gin kinder.

Gesundheid en doud

Grav van Brian O'Nolan/Brian Ó Nualláin, syne ölders en vrouwe up et Deans Grange karkhov in Dublin

O'Nolan was et gröytste deyl van syn leaven alkoholist. In latere jåren had hee vake problemen med de gesundheid. Hee kreyg halskanker en störv an nen hartanval up 1 april 1966. Syn bröder Micheál skreyv dåroaver et volgende: "In 1966 wör Brian bestråld vöär halskanker. Hee wör spaard van nen pynliken doud döär nen groten hartanval. Hee störv up dee vroge morgen van 1 april (syn lätsten grap)."

Juurnalistik

Under de name Myles na gCopaleen (of Myles na Gopaleen) skreyv O'Nolan körte stükkes vöär de Irish Times. Meysttyds in et engelsk, mär ouk regelmåtig in et keltisk. Syn krantenstükken "Cruiskeen Lawn" (ne verengelsking van de yrske name Crúiscín lán, wat "oaverströymend krüükske" bedüüdt) begün as ne ryge breven an de Irish Times. Oorsprungelik warren se bedoold üm een gedicht wat in deeselvde krante stünd der döär te halen: "Spraying the Potatoes", döär skryver Patrick Kavanagh:

"Ik sin ginnen dichtkenner - Et eynigste gedicht wat ik ooit skreyv köäm voord do as ik med lyv en sele versünken lea in et güldene harnas van Dame Laudanum - mär ik denke dat meneyr Kavanaugh [sic] up de gode weg is. Meskeen wil de Irish Times, tydlousen upheameler van uns burenvolk, uns temöte koamen med ne ryge oaver sodöänige burene ingewikkeldheiden as untstöäkene sikken-üjers, horselpokte korthoornründer, besmettelike abortus, neet-eiförmige eileiders en seanuwstöyringen by heyren dee de hüür betalet."

De breven, mangs skreaven döär O'Nolan mär wat ouk neet, güngen wyder under verskillende valse naams, in verskeidene stylen en oaver meyrdere underwarpen, wåründer andere breven van deselvde skryvers. De breven slögen an by de leasers van de Irish Times en R. M. Smyllie, domåls den höyvdredaktöör, halen O'Nolan an üm nen kolumn te skryven. Belangryk üm te weaten is dat de Irish Times selv vulhöäld dat der dree skryvers under nen skuulnaam medskreaven an de Cruiskeen Lawn. Dat höld O'Nolan langen tyd buten skot as ambtenaar. Dat was vöäral nöydig as nen kolumn flink uutdagend was.

Den eyrsten kolumn köäm uut up 4 oktober 1940, under de skuulnaam "An Broc" ("De Dasse"). In alle volgende kolumns gebröäk hee de name Myles na gCopaleen ("Myles van de kleine paerdkes" of "Myles van de Ponys"). Den name had he van The Collegians, een book van Gerald Griffin. In et begin was den kolumn in et yrsk, mär al gauw was et höyvdsakelik engelsk, med mangs düütsk, fransk of latyn derdöär. Mangs warren de kolumns slim satirisk van toon, richted an de literäre elite van Dublin, lüde dee de yrske språke probeerden up te wekken, de yrske regering en de "gewoane lüde van Yrland". Et volgende stükke, wårin as den skryver droovgeystig weaderümme dächt an een kort verblyv in Düütskland as student, is een vöärbeald van de bytende humor wår de Cruiskeen Lawn üm bekend stünd:

"Et valt my up dat et Gröne Eiland alvöördan gröner wördt. Heyrlike swearachtigen dee up knöppe lyket nöstelt sik in de täkke van unse böyme, stummelige narcissen köänet seen worden up et houge grösland. Lente is underweagens en yder hövvelik meydken dächt an dat nye vöärjårskleyd. De tyd sal sachter loupen töt Favonius oaver de weide verske kleyder uutspreidt, de lely en de rose dee nit enaid hebbet of spünnen. Vervlöked, myne gedachten gåt weaderümme når myne dage in Heidelberg. Sonya en Lili. En Magda. En Ernst Schmutz, Georg Geier, Theodor Winkleman, Efrem zimbalist, Otto Grün. En den akkordeonist Kurt Schachmann. En Doktor Oreille, afstammeling van yrske prinsen. Ich hab' mein Herz/ in Heidelberg verloren/ in einer lauen/ Sommernacht/ Ich war verliebt/ bis über beide/ Ohren/ und wie ein Röslein/hatt'/ Ihr Mund gelächt of so yts humpa humpa humpa humpa humpa mein Herz it schlägt am Neckarstrand. Ne seyr mooie studentenmelody. Beer en musik en middernachtelike swempartyen in de Neckar. Gespreaken in et yrsk med Kun O'Meyer en John Marquess ... Helaas, sükke tingelende gelüden. Und als wir nahmen/ Abschied vor den Toren/ beim letzten Küss, da hab' Ich Klar erkannt/ dass Ich mein Herz/ in Heidelberg verloren/ MEIN HERZ/ es schlägt am Neck-ar-strand! Humpa dumpa dum.

Et gewoane volk van Yrland: Is dat düütsk nit slim as et yrsk? Slim in den hals en sou?

Ikselv: Jå.

Et gewone volk van Yrland: Lüde segget dat de düütske språke en de yrske språke slim uut den hals is.

Ikselv: jå.

Et gewone volk van Yrland: De gelüden is allemål uut den hals, weat y neet.

Ikselv. Jå.

Et gewone volk van Yrland: Språken slim achteruut den hals dee beide et keltisk en et düütsk.

Nuallain/na gCopaleen skreyv Cruiskeen Lawn vöär The Irish Times töt synen doud in 1966.

Hee dröög flink wat by an Envoy, A Review of Literature and Art en was eyreredaktöör van ne speciale edity rund James Joyce.) Hee was ouk vake by de Envoy/McDaid pubkring van artistike en literäre figuren so as Patrick Kavanagh, Anthony Cronin, Brendan Behan, John Jordan, Pearse Hutchinson, J.P. Donleavy en künstenaar Desmond MacNamara den, up versöök van den skryver, et bookümslag makeden vöär de eyrste uutgave van The Dalkey Archive. O'Nolan skreyv wyders vöär et tydskrivt The Bell en underhöld nen kolumn under de titel Bones of Contention vöär de Nationalist and Leinster Times under synen skuulnaam George Knowall.

Et meyste van syn latere wark was lösstånde skryvsels in tydskrivten. Vandår dat syn wark når verholding pas late up groute skåle untdekked wör döär literatuurkenners. O'Nolan was berücht üm syn uutvorige gebruuk en bedenken van pseudonymen vöär een grout deyl van syn wark, dat korte verhalen, verhandelingen en breve an redaktören ümvatteden. Een vulleadig oaversicht van syn skryvwark maken is dårdöär håste unmöägelik. Volgens bronnen skreyv hee breve når de Irish Times üm te klagen oaver syne eygene artikels, byvöärbeald syne vaste Cruiskeen Lawn-kolumn. En dår skreyv hee dan ouk weader lecht verbolgene, bysündere of selvs lecht gestoorde antwöörde up under andere skuulnaams. Dat spoorden wild giswark an oaver et echt bestån van nen breevskryver of nit. Et sal nit verrassen dat der mär weinig van O'Nolans pseudonyme wark bekend is.

Naamsverklåring

O'Nolans juurnalistike pseudonym kümt van een personage (Myles-na-Coppaleen) in Dion Boucicault syn teaterstük The Colleen Bawn (wat selv weader ne oavername is van Gerald Griffin's The Collegians). Et personage is nen kenmarkenden sjarmanten yrsken bandit. Up een seaker pünt in et stük, singt hee et olde leed van de Yrske Brigades up et vasteland: "An Crúiscín Lán". Dat is dan weader de name van synen kolumn in de Irish Times.

Capall is et yrske woord vöär "paerd" (afleided van et latynske caballus) med et verkleinwoord 'een' derachter (ín up syn yrsk). Et vöärvoogsel na gCapaillín is et genitive meyrvold in ulster-yrsk. Standaardyrsk solde hebben "Myles na gCapaillíní". Mär Capaillín is ouk yrsk vöär "pony", so as in et olde yrske paerderas de Connemarapony. Myles na gCopaleen is düs "Myles van de kleine paerdkes" of "Myles van de Ponys".

O'Nolan selv stünd der altyd up dat et oaversatted wör as "Myles van de Ponys", ümdat hee, so seade hee, nit saggen wårümme de pony in syne prinselikheid solde mütten bügen vöär et imperialisme van et paerd.

Fikty

At Swim-Two-Birds

At Swim-Two-Birds warkt uutslutend med eleynde (en estöllene) karakters uut andere skryvwarken en legendes, med as argument dat der al vöäls te vöäle fiktive karakters beståt.

Et book wördt vandage den dag erkend as eyne van de belangrykste modernistiske böke van vöär 1945. Et kan seen worden as een pioneerswark van et postmodernisme. Toch meynden den literatuurkenner Keith hopper dat The Third Policeman, ofskouns up et eyrste gesichte minder radikaal, feitelik een meyr undermynend en proto-postmodernistisk wark is, en as sodöänig möägelik een vöärbeald van literäre nonsens.

At Swim-Two-Birds was eyne van de lätste böke dee James Joyce löäs vöärdat hee uut de tyd köäm en hee preys et an by al O'Nolans vrenden. Dat wör noch jåren up den ümslag van O'Briens böke bruked. Et book wör ouk epreysen döär Graham Greene, den as korrektor was do as et book inedeend wör vöär uutgave, en döär den argentynsken skryver Jorge Luis Borges, wårvan at esegd wördt dat syn wark vöäle likt up dat van O'Brien.

Den britsken skryver Anthony Burgess seade, "as wy et wark van Flann O'Brien nit kuusterd sint wy dumme klöyte, dee et nit verdenet üm groute lüde te kennen. Flann O'Brien is nen heylen grouten." Burgess had At Swim-Two-Birds by up syne lyste van Neagenenneagentig Böke: et Beste in et engelsk sead 1939.

The Third Policeman en The Dalkey Archive

De afwysing van The Third Policeman (Den Darden Polityman) döär uutgeavers had by leaven een deepgånd effekt up O'Nolan. Dat is möägelik te seen in The Dalkey Archive, wårin as hee heyle stükke van Den Darden Polityman woord vöär woord herbruukt, med name de atomiske teory en et karakter De Selby.

The Third Policeman hevt een fantasyryk plot, wårin et höyvdkarakter ymand vermoordt en terechte kümt in ne vrömde wearld med dikke politykearls. Underwyl wordet akademiske debatten up de hakke nöämen, med anteakeningen wårin verweasen wördt når eyne De Selby, nen bysünderen filosoof. Sergeant Pluck kümt med de atomiske teory van de fytse.

In The Dalkey Archive sit een karakter den as nen berouwvullen, ölderen en skynbår uneavenwichtigen James Joyce teagenkümt. Den döt in et book syn eygen wark af as 'ik hebbe weinig uut egeaven' en likt nit te weaten dat hee Finnegans Wake skreaven en uut egeaven hevt. Joyce warkt as nen hülpbarman of kurator - ne humoristiske verwysing når Joyce syne vermode preesterlike ambitys. Underwyl probeert den weatenskapper De Selby alle lucht uut de wearld te sugen, terwyl Sergeant Pluck van Sergeant Fottrell höyret oaver de mollekül-teory. The Dalkey Archive wör ümmeskreaven vöär teater in september 1965 döär Hugh Leonard, under den titel The Saints Go Cycling In.

Andere warken

Andere böke van O'Nolan sint under meyr An Béal bocht, oaversatted van yrsk når engelsk as The Poor Mouth (Den årmen mund). Et was ne parody up Tomás Ó Criomhthains autobiografiske wark An t-Oileánach (den Eilander). Et was ne fiktive autobiografy den as hee as syn 'mis-terwark' emeynd had.

In et teater har O'Nolan nit vöäle sukses. Faustus Kelly, een stük oaver nen lokalen wetholder den as syne sele an den düvel verkocht vöär ne seatel in de Dáil (et yrske parlement), draiden mär 11 mål in 1943. Een tweyde stük, Rhapsody in Stephen's Green, ouk wal The Insect Play enöömd, was ne bewarking van de Čapek-bröders öär lyknamige toneelstük, wårin menskachtige insekten de samenleaving up de hakke neamt. Ouk den köäm uut in 1943, mär wör al gauw stopped, möägelik ümdat et verskillende gruppen vöär de skeanen stouteden, so as katoliken, ulsterske protestanten, yrske ambtenaren, inwoaners van Cork, en de Fianna Fáil-partye. Et stükke wör lange tyd as verlöären beskouwd, mär döyk weader up in 1994, in de archiven van Northwestern University.

In 1956 was O'Nolan medprogrammamaker vöär RTÉ, de yrske nationale sender. Dårvöär warkeden hee med an 3 Radio Ballets; ne dansuutvoring in dree deylen, bedacht en bedoold vöär uutvoring up de radio.

Referensys

Dit artikel is eskreaven in et twentske dialekt van Ryssen, in de Nysassiske Skryvwyse.