Kapsiender

De kapsiender (Pisum sativum) is een plant die beheurt tot de vlinderbloemefemilie (Fabaceae, oek wel: Papilionaceae). De aarten van de kapsiender worren in 't Putters: kapsienders, kapsienderaarten of grauwe aarten eneumd, de aarten worren vaak egeten.

Kapsiender

Kapsienderaarten

Kapsienders bleuien mit peersrooie bloemen en de aarten bin blauw ekleurd.

Rassen

Der bin rassen mit langstrooi (ries- of klimaarten) en mit kortstrooi.

• Langstrooirassen. Disse rassen moen an gaos of ries eteeld worren. Een ras dat veul deur ammeteurtuunders gebruukt wort is de 'blauwschokker'.
• Kortstrooirassen. Disse rassen worren in de landbouw gebruukt um vaars op te eten. In 2003 waren der zwat 700 bunders in Nederland. De teelt vient veural plaots in Zeeland. 't Ras 'Solido' wort hierveur gebruukt. 't Ras is zogenaamd halfbladloos en is niet zo vatbaor veur topvergeling. Bie dit ras is een gedeelte van de blaojen um-evormd tot ranken, waordeur 't gewas losser is en der minder ziektes optrejen.

Teelt

Blauwschokkers worren ezeid in jannewaori en febrewaori oender platglas. Bie 't uutplanten in meert en april wort de heufdwortel in-ekort um de vorming van ziedwortels te bevorderen. 't Planten gebeurt in dubbele riejen of een enkele rie an kiepegaos of ries. Blauwschokkers kunnen 150 tot 200 centimeter hoog worren. Oek is der een kortstrooiras, 'Desirée', dat tot 75 centimeter hoog wort.

Oogst

Blauwschokkers worren vanof half juni tot augustus eoogst. Ze kunnen rieper eoogst worren as de aarten, umdat ze minder gauw melig en hard worren.

Inhoudstoffen

De voedingsweerde van 100 gram vaarse kapsienders is:

Energetische weerde	418 kJ
Koolhydraoten	18 gram
Eiwit	6 gram
Vet	0,4 gram
Vitemine C	2 mg
Vitemine B1	0,08 mg
Vitemine B2	0,08 mg
Calcium	35 mg
Iezer	1,9 mg

Ziektes en beschaodigingen

Een belangrieke virusziekte is topvergeling. Disse ziekte wort deur bladluzen over-ebrocht van luzerne op kapsienders, aarten en platte peters. Topvergeling komt 't meest veur in 't zujen, zuudwesten en Flevoland.

Nedersaksisch

Hieroender vie-j de benaming veur de aarten van de kapsiender:

• Stellingwarfs: grauwaten
• Veluws:
  • kapsiende(r)
  • kappesien(d)e(r)
  • kopsiender (Bunsjoten)
  • kapsienderaarten (Putten)
  • kappen (Elburg)
  • raasdonderds (Epe)
  • raosdonders (Ugchelen)
  • raaslanders (Heerde)
  • breune ärten (Lieren)
  • blauwschokkers (Loen, Nunspeet)
  • schokkerties (Vaossen)
  • knappers (Apeldoorne, Ugchelen)
  • grauwe aarten (Putten)

Disse pagina is eschreven in 't Putters