Germaanse taelen

De Germaanse taelen vormen een subgroep van de Indo-Europese taelen. Et bestaot uut zoe'n 15 erkende levende taelen en omdebi'j 4 uutsturven taelen, die allegere uut et Proto-Germaans vortkommen. Ze worden vanoolds spreuken in Noordwest- en Centraol-Europa en Skandinavië. Deur migraosie en kolonisaosie hebben verskillende taelen uut disse groep (benaemen et Engels en et Nederlaands, en in mindere maote et Duuts) heur naor aandere dielen van de wereld verspreid. De Germaanse taelen bin onder te verdielen in drie subgroepen: de West-Germaanse taelen, de Noord-Germaanse taelen en de uutsturven Oost-Germaanse taelen. Ze worden tegenwoordig wereldwied as moerstael spreuken deur meer as 550 miljoen meensken.

De grootste Germaanse tael is et Engels, moerstael van een peer honderd miljoen meensken en tegenwoordig de lingua franca van de wereld. Duuts is een tael die deur meer as honderd miljoen Europeanen spreuken wordt. Disse taelen bin ok beide wereldtaelen. Nederlaands wordt deur zoe'n 28 miljoen meensken spreuken, en zien dochtertael Afrikaans deur zoe'n 16 miljoen (waorvan et merendiel as twiede en darde tael). Kleinere Germaanse taelen bin et Zweeds, Deens, Noors, Ieslaands, Faeröers, Fries, Limburgs, Luxemburgs, Nedersaksisch, Skots en Jiddisj. In totaol praoten zoe'n 559 miljoen meensken een Germaanse tael as eerste tael.

Klassifikaosie

Veur-Romeinse Iezertied 500 – 100 BC		Early Vrogge Romeinse Iezertied 100 BC – 100 AD	Late Romeinse Iezertied 100 – 300	Grote volksverhuzing 300 – 600	Vrogge middelieuwen 600 – 1100	Middelieuwen 1100 – 1350	Laete middelieuwen 1350 – 1500^[1]	Vrogmoderne Tied 1500 – 1700	Moderne Tied 1700 tot now
Oergermaans	West-Germaans	Herminoons (Elve-Germaans)	Primitief Hoogduuts		Ooldopperduuts, Longobardisch^[2]	Middelopperduuts	Vrogni'jopperduuts		Opperduutse variëteiten
									Standardduuts
		Istveoons (Wezer-Rien-Germaans)	Primitief Frankisch	Ooldfrankisch	Ooldmiddelduuts	Middelmiddelduuts	Vrogni'jmiddelduuts
									Middelduutse variëteiten
							Jiddisj
					Ooldnederfrankisch (Ooldnederlaands)	Vroglimburgs-- Middelnederlaands	Laetlimburgs-- Middelnederlaands	Vroglimburgs	Limburgs
						Vrogmiddel- nederlaands	Laetmiddel- nederlaands	Vrogni'jnederlaands	Nederlaandse variëteiten
									Afrikaans
		Ingveoons (Noordzee-Germaans)	Primitief Saksisch (Zuudoost-Ingveoons)		Ooldsaksisch	Middelsaksisch			Nedersaksische variëteiten
			Anglo-Fries (Noordwest- Ingveoons)	Primitief Fries	Ooldfries			Middelfries	Friese variëteiten
				Primitief Anglisch	Ooldengels (Anglo-Saksisch)	Vrog- middelengels	Laet- middelengels	Vrog- modern engels	Engelse variëteiten
							Vrogskots^[3]	Middelskots	Skotse varieteiten
	Noord-Germaans		Oernoords		Runen- ooldwestnoords	Ooldieslaands	Laetooldieslaands	Ieslaands
						Ooldnoors	Ooldfaeröers	Faeröers
							Ooldnorn	Norn	uutsturven^[4]
							Middelnoors	Noors
					Runen- ooldoostnoords	Vrogoolddeens	Laetoolddeens	Deens
						Vrogooldzweeds	Laetoldzweeds	Zweeds
								Dalekarlische dialekten
						Runen- ooldgotlaands	Vrogooldgotlaands	Laetooldgotlaands	Gotlaands^[5]
	Oost-Germaans			Gotisch		(niet-vaastlegde Gothische dialekten)		Krim-Gotisch	uutsturven
				Vandaols	uutsturven
				Boergondisch	uutsturven

↑ Laete middelieuwen verwiest naor de periode nao de zwarte dood. Disse gebeurtenisse is mit naeme van belang veur de taelsituasie in Noorwegen.
↑ Der bin tegenstriedige mieningings over de klassifikaosie van et Longobardisch. Et is ok wel klassificeerd as verwaant an Ooldsaksisch.
↑ Ontstaon uut Vrognoordmiddelengels. McClure nuumt et Noordhumbrisch Ooldengels. In et Oxford Companion to the English Language (blz. 894) worden de 'bronnen' van et Skots omskreven as "et Ooldengels van et Keuninkriek van Bernicia" en "et deur Skandinavisch beïnvloedde Engels van immigranten uut Noord-Engelaand en de Midlands in de 12e-13e ieuw [...]." De historische benaemings 'Vrog-/Middel-/Nyskots' worden ok bruukt, bi'jgelieks, in et "Concise Scots Dictionary en "A Dictionary of the Older Scottish Tongue".
↑ De sprekers van et Norn binnen indertied overgaon op et Skots.
↑ Modern Gotlaands (Gutamål), de direkte afstammeling van et Ooldgotlaands (Gutniska), is marginaliseerd deur et Gotlandse dialekt/aksent van et Standardzweeds (Gotländska).

Indo-europeeske talen > germaanske talen >
noordgermaanske talen:	westgermaanske talen:	oustgermaanske talen:
däänsk \| färöösk \| noorsk \| norn^* \| sweedsk \| yslandsk	afrikaansk \| düütsk \| engelsk \| freesk \| jiddisj \| limbörgsk \| luxembörgsk \| neaderlandsk \| sassisk \| skotsk \| wilmesauersk**	burgondisk^* \| gotisk^* \| vandaalsk^* \| krimgotisk^*
	* = uutstorven taal ** = mid uutstarven bedreigd

Dit artikel is skreaven in et stellingwarvsk, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.

[name1-1] Laete middelieuwen verwiest naor de periode nao de zwarte dood. Disse gebeurtenisse is mit naeme van belang veur de taelsituasie in Noorwegen.

[name2-2] Der bin tegenstriedige mieningings over de klassifikaosie van et Longobardisch. Et is ok wel klassificeerd as verwaant an Ooldsaksisch.

[name3-3] Ontstaon uut Vrognoordmiddelengels. McClure nuumt et Noordhumbrisch Ooldengels. In et Oxford Companion to the English Language (blz. 894) worden de 'bronnen' van et Skots omskreven as "et Ooldengels van et Keuninkriek van Bernicia" en "et deur Skandinavisch beïnvloedde Engels van immigranten uut Noord-Engelaand en de Midlands in de 12e-13e ieuw [...]." De historische benaemings 'Vrog-/Middel-/Nyskots' worden ok bruukt, bi'jgelieks, in et "Concise Scots Dictionary en "A Dictionary of the Older Scottish Tongue".

[name4-4] De sprekers van et Norn binnen indertied overgaon op et Skots.

[name5-5] Modern Gotlaands (Gutamål), de direkte afstammeling van et Ooldgotlaands (Gutniska), is marginaliseerd deur et Gotlandse dialekt/aksent van et Standardzweeds (Gotländska).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]