Riessen

	Riessen
	Stad in Nederlaand
(Vlagge van Riessen)	(Wapen van Riessen)
Riessen (Oaveriessel) Riessen	Riessen
	Riessen
	Oaveriessel
	Bestuur
Provinsie	Oaveriessel
Gemeente	Riessen-Hoolten
	Geografie en bevolking
Inwonners;	28000 (?);
Koordinaten	52° 18′ N, 6° 31′ O
	Aoverig
Belangrieke verkeersaoders	N350
Netnummer	0548
Postkode	7461-7463
	Offisiële webstae
	www.rijssen-holten.nl

Riessen (Hollands: Rijssen) is ne stad in Twente, in de gemeente Riessen-Hoolten, in de Nederlandse provincie Oaveriessel. Der wont roem 28.000 leu.

Wat vuur nen zet of et precies besteet weet gin menske. Oet opgreawingen van onder mear nen urn van tusken 1100 en 800 v. K. blik at der in de Bronstied al leu wonnen^[1]. En et is dudelik at 'n Angelsaksischen monnik Leefwin der in et zeuwende joarhonderd al een köarkske optrök. In 1243 gavven biskop Otto III van Holland van et Sticht Utrecht Riessen stadsrechten, umdat hee verskel har met 'n groaf van Goor en in 1355 köm Riessen as biestad van Deaventer bie de Hanze.

Van Riessen wörd vake zegd dat et een duur mekoar stoark gerefformeerde bevolking hef. Dit is neet de grötste groep van Riessen, mer valt wal et meeste op duur ne strakke noaleaving van 'n Biebel, onderskeidende kleare en anholden van de zundagsröste. Ze stekt doarbie of tegen de umliggende plaatsen, dee as mear Rooms-Katholiek zint of helemoal neet geleuwig. Tegenoawer éne katholieke koarke hef Riessen tientallen Protestantse koarken en koarkgemeenskoppen. Doarnöast hef Riessen ook grote gemeenskoppen Suryoye en Molukkers en nog ne kleine groep Turkse moslims.

Vanoet een Kalvinistisch plichtsgeveul en ideeën oawer arbeid boert Riessen op ekonomisch gebeed landelik good. Völle blöaiende bedriewen oet Riessen zint van stoark gereformeerde families. Riessen hef een nauw sociaal netwoark, woerin as onder mekaar handel driewen blöait.

Oet Riessen köm Harm oet Riessen, komiek en vrogeren pressentator van RTV Oost. Riessen was ook wonstea van de skriewersbreurs Belcampo en Koarel van 'n Notoaris. Belcampo beskreef et Riessen van zinnen tied in zien book Het grote Gebeuren, wat em in Riessen neet geleefd maakten. Koarel is bekend ewörden van de Twentse wöördebeuke en reizeverhalen, zo as Noar 't Vuerspiejige Eailaand van 1951.

Riessen hef een aktief verenigesleawen, met dree vootbalvereniges, ne muziekverenige, nen tennisklub en verskeidene peardriejvereniges. As deel van de gemeente Riessen-Holten is et ekeuzen as Nederlands meuiste wandelstea van 2012. In theaterhalle et Parkgebouw treadt regelmoatig bekende en minder bekende artiesten op.

Naamherkomst

'n Naam Riessen steet vuur et eerst op nen vrachtbreef van 'n Groaf van Dalen (1188), as parrochia Risnen. De Skildkoarke, den at doomoals nog Dionysius-koarke heten, was et middelpeunt van et karspel Riessen.

Oawer 'n herkomst van 'n naam bestoat meardere verhalen. Nen populairen is dat der ooit tusken Riessen en Holten een bos gröaien, dat met nen zwoaren storm kats van de bene höwwen wör. De stämme, de holten, warren evöllen noar et zuudwesten (Holten), de dunne täkkes en et loof (de riezen) noar et noordoosten (Riessen).

Wier een ander verhaal ment dat Riessen te maken hef met de ligging an de regge, woer as reed gröaien. De nearzetting wör ebouwd bie de riezen (de reedkragens) bie 'n oa. De olde name vuur de Regge is 'n Oa. Dat wör samenetrökken töt Risnoa, wat heanigan verwatern töt Risne.

Een doarde verhaal wil at 'n naam al bie 'n monnik Leefwin vortköm, oet et Angelsaksisch. Den bouwen ziene koarke bie wat bulten in et landskop (Riessen ligt tegen 'n Koerbeld an, ne heugte in et landskop). Nen opheuging is in et (old)-engels nen rise.

Verleden

Oet opgreawingen en grafheuwels op 'n Borkeld (net zuudwestelik van Riessen) blik at hier al zo'n 5000 vK leu wonnen. Van dee leu is weinig bekend, behalve dat ze woarskienlik biej 'n trechterbekerkultuur biej an heuren.

'n Angelsaksischen monnik Leefwin (Lebuïnus) köm in et joar 754 noar et oosten van Nederland hen, um de Sassen, dee as de germaanse mythologie anhungen, bie et Kristendom te kriegen. Onder mear in Riessen leut hee ne koarke bouwen. De Sassen zatten hier neet op te wochten en höwwen of branden de Dionysiuskoarke een poar moal kort. In de Vikingtied maken de Noormänne der nog es een moal kant woark van.

Stadsrechten

Riessen kreeg stadsrechten toen at den bisskop van Utrecht, Otto III van Holland, verskel kreeg met zinnen leenman, den Groaf van Goor. Den gung te völle zin egenen gank in zinnen borg en begun zonder goodkuring van den bisskop besloeten te nemmen. Um disse macht in te dammen, gavven den bisskop op 5 mei 1243 stadrechten an Riessen. Det heuld in det Riessen twee joarmoarkten holden meug (wat de Riessense knippe good vulden) en det Riessen zikzelf verdeadigen meug. Det deed Riessen duur wallen en singels an te leggen. Verskeidene stroatnaams doot hier nog aait bod van: Huttenwal, Walgaarden, Walstroate. Et stadsrecht van Riessen is verbunden met et stadsrecht van Deawenter. Zodöanig treud ook Riessen rond 1350 onder Deawenter too töt de Hanze.

Riessen har as heuwdplaatse van et richterambt Kedingen et Hoge Banke-recht, woerduur as umliggende döarpe vuur rechtsproake noar Riessen mossen kommen. Dit bleef töt an de Fraanske tied bestoan. Der wör nog wal eerst verskeaidene moalen esteggeld tusken Goor en Riessen noar wee at det recht zol goan. Riessen behearden de Riessense verendelen: Hoge Heksel, Wierden, Rektum, Iepeloo, Eanter, Nötter, Sunnoa en Ealsen. Riessen har dree stadspoorten: de Möllepoorte, Ealsenerpoorte en de Hoarpoorte. Den Riessensen achternaam Poortman dut hier nog an denken. 's Oawends deden ze in Riessen um half tiene de klokken luden um an te gewen det de poorten too gungen. Nog aait wordt in Riessen um dissen tied de klokken eluudt. Den zudeliken ingank van Riessen wör slim bewaakt met de Hooltertoren (rechtevoort nog in den stroatnaam: Holtertorensweg) op den Koerbeeld. Zwöardere verdeadiging har Riessen neet neudig, want wiedters lea et tusken morre- en vennelanden.

Nöast havezate Den Oosterhof, den as nog aait besteet, har Riessen havezate de Beverfeurde (rechtevoort Bevervoorde eneumd). In 1323 heurden et de familie Van Beverfeurde. Et zol van vroger oet ne peardewisselplek vuur den bisskop ewest hebben, as den duur Twente mos. Van et kasteel is niks mear oawer. Der stoat non bejoardenwonningen, mear de stroate het nog aait De Bevervoorde.

Stadsbesteur

Riessen har een stadsbesteur en zes börgemeaisters. Disse woarken tegelieke as skepens en as road. De skepens warren vuur veer moand in et joar een vast koppel. As dee veer moand umme warren, har et volgende koppel de buurte. De skepens harren een oetgebreaid pakket an taken. Ze warren ook rechters in onegelike zaken, zo as et opstellen en vastleggen van aktes. De skepens van Riessen gedreugen zik feaitelik as moarkerechters. Nöast de stad Riessen ha'j ook ne moarke Riessen. Dit lea um Riessen too.

Noa et 18de joarhonderd was Riessen verdeeld in zes kwarteers van 12 rotten (wieken). Disse rotten besteunden vuural oet de euldste stroaten. De bekendste nog bestoande rotten zint: 'n Skeeld, Hoarstroate, Ealsenerstroate, Bouwstroate, Walstroate, Rozengoarde, Grotestroate, Boomkaamp en den Huttenwal. Et gebeed um Riessen hen neumden ze moarkegrond. Heanig an köm dit duur de gröai van Riessen binnen de stad te liggen, woernoa as de leu et et boetenrot neumden. In et 18de joarhonderd besteund Riessen dus oet 12 rotten en één boetenrot. Et Boetenrot har bie verkiezings gin inspraak, umdet et boeten et stadswigboold völ. In alle kwarteers konnen de inwonners twee man anwiezen vuur et besteur. Op dee wieze har Riessen dus 12 leu in den road, woervan as der 6 in de regearing van Riessen oawerblewen.

Reformatie

Et Besloet van 1598 um de Reformatie der duur te kriegen, har in Riessen neet völle invlood. Van 1601 töt 1628 probeerden de classis van Deawenter de Riessenders de wil op te leggen en de Reformasie duur te driewen. Mear den Italiaan Spinola vereuwerden de belangrieke Twentse stad Oldenzel, woerduur as heel Twente wier Rooms-Katholiek wör. 'n Magistroat van Riessen deed niks op Deawenter op oet en den oolden pastoor Rutgerus Braemcamp bedeenden noa zinne ofzetting as priester nog gewoon de Roomske mis. De Classis verbeud doarop alle soorten "paapse afgoderij". De grotendeels nog Katholieke inwonners gungn geregeld op bedevoart noar et Healige Bloodhoes in de Martinuskoarke van Moarkel, umdet ze doar een reliek van et Heailige Blood van Jezus Kristus bewoarden. Disse bedevoarten stunden zwoare bootes op. Noa pastoor Braemcamp was et nog lange onröstig in Riessen, en de inwonners blewen nog lange bekend as egenwieze leu. Pas tegen et ende van et 18de en et begin van et 19e joarhonderd wör Riessen verdan mear gerefformeerd.

Bereuwing en oorlog

De euldst bekende bereuwing is van 1497 duur Hendrik V van Wisch, nen bannerhear van kasteel Wisch oet et Härtogdom Gelre. De stad kon niks beginnen um de bereuwing te vuurkommen. In 1510 wol Karel van Gelre Riessen löagreuwen. Et stadsbesteur kon det met een geldbedrag ofkopen. In 1517 probeerden he et nog een keer.

Tusken 1580 en 1584 har Riessen et meest te maken met 'n Tachtigjoarigen Oorlog. Deawenter völ onder stoatsbehear, en Oldenzeale was van de Spanjoarden. Disse partiejen tröffen mekoar regelmoatig halfweg um te vechten: bie Riessen. In 1583 wör Riessen in 'n brand estöken duur Spanjaard Fransisco Verdugo, den as ook de verdeadigingswallen leut vorthalen. In 1584 kömmen Engelse en Duutse huursoldoaten van et Stoatse leager, dee as inwonners van Riessen giezelden. Met 2100 Karolusgeulden konnen dee vrie ekocht worden.

'n Domoaligen bisskop van Meunster, Bernhard van Galen, ook wal bekend as "Bommenbearnd", pleunderen Riessen twee moal; et eerste moal direks noa niejjoar in 1666, et tweede moal in 1672.

Industriële tied

In 1750 wör an 'n Oa de Pelmölle bouwd duur de Riessense femilie Ter Horst. Ter Horst was nen groten naam in Riessen, dee as 'n groot familiebedrief opstarten. Op 'n bepoald moment har Ter Horst nen steenfabriek, nen hoolthandel en textielfabriek. De Koninklijke Jutespinnerijen en -weverijen van Ter Horst & Co (Duur de Riessenders 'n Stoom eneumd) warren mear as 125 joar lange de driewende ekonomische kracht in Riessen. Noar Ter Horst zint twee stroaten verneumd (Ter Horstlaan en Ter Horststroate). Ter Horst had ne egene muziekverenige (later zelfstandig ewörden as Wilhelmina) en ne egene revue, woer't later de zelfstandige Riessense Revue oet is ekömmen. Ook et Volkspark hef Riessen an Ter Horst te danken. in 1890 har Ter Horst 1000 man in dienst in de hoesnieverheid. De wichter en vrouwleu mosten in thoes jutezäkke neeien. In deezelfde huuskes deden ze ook kokken en sloapen. Wichterstöarfte was onmundig hoge. Riessen was nit skone en stund bekend um de grote mestheupe vuur ieder hoes. Um der wat an te doon leut Ter Horst een badhoes bouwen. Vriej toogankelik vuur et woarkvolk en öare families en tegen een klein bedrag ook vuur de andere inwonners.

Et woarkvolk (de Stoomgäste) most vake 66 uur in de wekke woarken, en dan bie et hoes nog vuur de beeste zorgen. Tusken 1905 en 1906 gung iederene massaal bie 'n vakbond. Volgens 'n domoaligen vakbondsman Pluumers har det te maken met 'n personeelsuitje noar Amsterdam, wat et volk kreeg as viering van ne trouwerieje van ene van Ter Horst in 1903. In Amsterdam zaggen de woarkkearls vuur et eerst wo slecht of ze et zelf hadden. Et woarkvolk deed staken van 3 december 1906 töt an 26 april 1907. Een oetzunderlik spil, want een groot deel van de bevolking was zwoar gereformeerd en dan ma'j neet tegen oewen mearderen ingoan.

Nöast Ter Horst warren der in et 19de joarhonderd nog 25 steen- en pannebakkeriejen, woervan as 'n lesten in 2007 is dichte goan. In 1888 kreeg Riessen een egen station an de spoerliene Deaventer - Almelo. In 1924 köm der een ende an de skeepvoart met Eanterse zoompn.

Duurdet vanof de 70er joaren de fabrikanten öar spul alverdan mear in Azië leuten maken, kon et Ter Horst nit mear biebenen. Op de stea woer as vroger 'n Stoom was, stoat non winkels en wonhuze.

De leu kömmen bie hoes te lopen en mosten wat anders bedenken um an inkomsten te kommen. Doarumme zint der in Riessen rechtevoort noar verholding völle bouwbedriewe en vrachtboeren.

n Oorlog

De Tweede Wearldoorlog wör ook in Riessen vernömn. Riessen har ne grote, volledig in ebörgerde groep jödn, dee't zelfs mangs nen Skeeldnaam hadn. Ze wörden duur de Duutsers hoaste allemoal noar Duutsland evoord en ummebracht. Ook wörden völle Riessense kearls an et woark ezat in verskeaidene Duutse woarkkaampn. et Verzet was skoonwal in Riessen beheurlik good eregeld. Ze warn onder mear drok met et saboteern van Duutse transportn, dee't oawer de spoerliene langs Riessen gungn. Op Riessen köm ook nog ne V1-bomme dale, woerbie't 17 leu oet de tied kömn.

Landskop van Riessen

Tweede Heede bie Riessen

t Völziedige landskop in en um Riessen wörd beundig samen evat in 'n eersten regel van et Riessens volksleed: "Tusken heed, en bos en akker ...". Riessen ligt gedeeltelik op nen heuwel, 'n Riessenderboarg, en de heugste peunten liggent tusken de 30 en 35 meter boawen 'n zeespegel. Ook ligt Riessen deels in eslötten duur et Hollands Schwarzwaldbos, woer't ook völle leem en törf in de grond zit. Duur eeuwnlange ofgreawing van disse grondstofn, zint dr kleaine heuwelkes en koeln ontstoan, dee't in de volksmond Kleain Zwitserland eneumd wordt. Det geet lankzaam oawer in heedgrond, zo as de Tweede Heede, det keunstmoatig in stand eheulden wörd duur Stoatsbosbehear. In de ofgelopen joarhonderden zint 'n antal van disse leem- en vennekoelen oet egreawen, en stoat non vol met water, zo as 'n smitjesviewer, de hagslagen en de venneslagen. Duurdet Riessen van vroger oet ne boernegemeenskop was, mossen de Riessenders et hebben van et woark op de Essen. Duur et heugteverskil zint der in Riessen bepoalde delen bekend as 'n Hogen Es en wat as 'n Legen Es. et Hudige bedriewenterrein De Mors was vroger grösland, woer't de boeren de beeste hadden lopen.

Riessen is ebouwd an de Regge. Det leawerden van vroger oet handel, en doarumme wör de Regge op bepoalde plekken rechte trökken. Rechtevoort zint ze gangs um de Regge wier op de oolde manere te loaten lopen, woerduur et landskop der mear verskillend van wörd.

Toerisme

Duurdet Riessen biej de Regge en tegen den Riesserboarg an lig, is der ne grote verskeaidenheaid an natuur te vinden. Der is völ bos, een groot stukke heede en völle akkers, umdet Riessen van euldsher ne boerenegemeenskop is. Disse egenskoppen trekt völle natuurleefhebbers an. Ze beedt ook plaatse an een antal kaamp-steas dee nen goden naam hebt.

Ok Kasteel den Oosterhof met zinnen kasteelhof trekt völle bezeukers an, ook umdat et Riessens Museum en et Brandweermuseum op dezelfde stea zitt. Doarbie is disse stea geleefd bie trouwende stellekes, dee as in den kasteelhof öare foto's loatt maken. Riessen hef, ondanks et gerefformeerde imago, een beheurlik oetgoansleawen. Der zitt een antal kafees en nen landelik bekenden diskoteek, woerop at jongeleu vanoet de wiede umtrek op an komt. Riessen hef een verskeaiden anbod van winkels, wat der vuur zörget at leu van boeten Riessen der ook gearne inkopen doot. De leste joaren dreg Riessen zik vuural oet as modestad.

Van et oolde Riessen is in et centrum nit völle mear van oawer. De oolde stadsboerderiejen zint grotendeels vervöngen duur nieje winkels en gebouwen. Net um et centrum hen vind iej nog wal een antal stroaten woerin as nog völle oolde boerderiejen stoat, zoas in den Bankaamp, de Bleekstroate en de Esstroate.

Alle joaren wörd vuur toeristen duur de Folkloregroep van Riessen ne oolderwetse waske dreeid. Dit gebuurt op den Wiejerd, woerbie as vuurnamelik vrouwleu en wichter in jak en rok de kleare doot wasken in den viewer, en bleken op de bleekweaide.

Riessen har vroger ne grote steenbakindustrie. Der warren in et 19de joarhonderd 25 steen- en panfabrieken, woervan as der noa 1960 nog vere van oawerbleewn. Et Leem wör eerst nog met peard en wage vervoord, mear in 1907 wör begunnen met de bouw van et Leemspoer. Dit is ne smalspoerbane van in totaal 12 km tusken Maarkel en Riessen. Toen as et gebuurd was met de steenbakkeriejeen, wör ook et leemspoer nit mear gebroekt. Rechtevoort zint dr vriewilligers gangs um et Leemspoer dreeiende te hoolden vuur toeristen.

Wiedters steet an den Oa de Pelmölle Ter Horst, den as aait völle bezeukers trekt. Ook de Pelmölle wörd vake as achtergrond vuur trouwfotoos gebroekt.

In 2012 wör Riessen oet ereupen as Wandelgemeente van het Jaar^[2]. Sind 2015 lig der in de bossen um Riessen ene van de meuiste Mountainbike-routes van Nederland.^[3]

Verkeer

Riessen lig an de A1 autobane en N347 provinciale weg. De rivier de Regge was in vroger tieden een vuurnaam handelskanaal, der voaren völle zompen oawer. Wiedters hef Riessen hef een egen treinstation an de spoerliene tusken Deawenter en Almelo. Vanof detzelfde station jaagnt der bussen van de busdeenst RRReis tusken Riessen en Deawenter, Goor, Zutfen en Almelo.

In Riessen zint alle stoplechten vortehaald. Rotondes zint der vuur in de steade ekömmen. Bie mekoar zint der in de bebouwde komme van Riessen zo'n 25.

Kultuur

Zeensweardigheedn

n Oosterhof

De volgende zaken zint de möaite weard um es te bekieken:

'n Skeeld en de Skeeldkoarke
Et nieje stadhoes
De oolde Roomse koarke an de Rozengaarde.
Et Volkspark
Kasteel 'n Oosterhof
Et brandweermuseum
Et Riessens museum
Et leemspoer
Den Riesserboarg
de Tweede Heade
de Pelmölle
de Regge
Et Skuurken - Een klean winkelske vuur slikkerieje wat in joaren '50-stiel eheulden wörd duur Dika van de Skuure.

Hen stappen in Riessen

Riessen hef een redelik anbod kafees en restaurants. Ook diskotheek Lucky & Co kan op landelike bekendheid rekkenen. Ze organiseert völle feeste vuur verskillende leaftieden: der wordt "reünies" eheulden vuur de euldere gardes en teenage parties vuur jongeleu tusken 12 en 15 joar. Andere kafees zint De Tijd of Oldfashioned. A'j lewer heanig weelt zitten, kan det bie 'De Markies', of a'j ne keer hen biljärten, poolen of snookeren weelt, mu'j in Dorus wean. Et euldste kafee van Riessen is 'Spekhorst', al steet dat op de lieste um verkoch te worden. Dit is ook ne gadderstea vuur FCT Riessen, de plaatselike anhangersverenige van FC Twente. Aandere kafees zint Buena Vista (vuurmoalig 'De Blauwe Reiger', of 'n Blaauwn), 'Café Riessen', 'Femi's' en 'n Dreehook. Niej is kafee De Klok an de Enterstroate.

Winkels in Riessen

Leu vanoet de umtrek komt gearne noar Riessen vuur de völle klearwinkels dee as der zitt. Duur de Riessense kristelike volksoard zint der vake wat nettere kleare te kriegen. Ook zitt der noar verhoolding völle juweliers. Riessen hef twee winkelstroaten, dee as ongevear in mekoar oawergoat: de Hoarstroate en de Grotestroate. Sind een antal joar is doar et oawerdekte winkelspul 'n Hogen Wal bie ekömmen. Parkeersteas zint der zat. Iej köant den auto kwiet in de parkeerkeelders onder et nieje stadhoes, onder den Hogen Wal (mangs nog de Torrokeelder eneumd), op de parkeerplaatsen an de Bouwstroate, 'n Hogen Pad, en op de Oolde Veemoarkt. Parkeren kost niks.

Volksoard en geleuf

Duur mekoar zint Riessenders neet zo anders as andere Tukkers. Toch steet Riessen landelik bekend um de grote groep gerefformeerden wat der wont. As nen Riessender op den vrömden vertelt det he oet Riessen kump, krig he aalt de vroage of he ook zonnen fienen is.

Duur et kalvinistische plichtsgeveul stoat Riessenders bekend as 'n heanig en beleafd volk wat zin woark grondig dut. Vroger steunden ze ook bekend as een in eteugen volk woer as gin gezelligheaid an te beleawen was, mear det is duur mekoar enömmen de leste poar joar veranderd. Duurdet Riessen de leste joarn ekonomisch flink vuuroet hef eboerd, bint der völle leu noar Riessen verhuusd. Doarduur weeit der in Riessen rechtevoort 'n wat vuuroetstrevendern wind.

Riessenders bint dr duur mekoar fier op dat Riessen töt de euldste steaden van Nederland beheurt. Ze zölt nen boetenstoander den de foute maakt Riessen 'n dorp te neumen aait verbettern.

De meeste Riessenders vindt et belangriek de'j normaal bliewt doon en neet met 'n neuze in de loch goat lopen. Oet beleafdheid sprekt oew de meeste Riessenders in et Hollands an, mear as ze vernemt de'j Twents köant, goat ze ook gaaw wier oawer op Riessens. De meeste Riessenders hooldt van tradities en gebroekt nog regelmoatig Twentse Skeeldnaamns vuur mekoar. Zo is 'n bouwbedrief nog aait bekend as Potje, en 'n skildersbedrief as de Feaie, en 'n eigenaar van et tankstation an de Oranjestroate wörd nog aait 'n Ölliebear neumd. Ook de jungere gennerasies gebroekt disse skeeldnaams regelmoatig as skoelnaams op et internet.

In de rest van Nederland is vuural et konservatieve van Riessen bekend. De skriewer Belcampo, dee zölf ok in Riessen groot worden is, skreef zölfs dat as de wearld vergeet, Riessen nog 'n paar joar blif bestoan.

In 2009 köm Riessen landelik in et niejs duur de grote wearstand van de gerefformeerden tegen 'n metalfestival, umdet dr godslasterlike en satanistische teksn ezungn zoln wordn. De gemeenteroad kreeg mear as 3000 klachtn. Ze spölden et zo hoge det et in et lesten in 'n Haag behandeld mos wordn. et Festival gung wal duur.

Sproake

Koarel van 'n Notoaris, skriewer van de eerste Twentse wöardebeuke

>Least hier oetgebreaid oawer et Riessens

Et Riessens is nen vörm van Twents, wat wier tot et Neersassies heurt. et Hef skoonwal een heel egen en herkenboar karakter, met biezeundere wöarde en klanken. Woeras andere soorten Twents vaake wat kortangebeunden oawer komt, is et Riessens wat zängeriger. et Riessens hef in de klinkers -ee, -eu en -oo vake nen dreei inzitn, woerat andere soorten Twents nen vlakken enkelklank hebt, bv. in de wöarde zee en groot ([zɪə, ɣɾɔət]). Dit zol volgens de gelearden 'n oawerbliefsel wean vanoet et Westfaalse plat, wat vuur 'n poar honderd joarn töt wied in Neerland espröken wör. Aandere dialeken dee't hier ook nog oawerbliefsels van hebt, zint et Eanters en et Vjens. et Riessens wörd vake in eenn oadem met Eanters eneumd, umdet dee beaide van et Twents ofwiekt en egene klanken hebt, mear det beaide wal op zonne manere doot det ze met mekander te vergelieken zint.

Et gebroek van et Riessens gung töt vuur 'n poar joar terugge zo wied det leu mekoar allene mer bie 'n Riessensen skeeldnaam kennen, en zelfs vuur sommige stroaten nen egen naam hadden. De Markeloseweg wörd nog aait de Harte Weg eneumd, Stationsdwarsweg is 'n Zwarten Weg, de Bloemstraat neumt ze Sikkenstroate, Arend Baanstroate is et Ströatjen, en de Wilhelminastroate neumt ze et Doodsströatjen. Et bosrieke heuwelachtige gebeed an 'n Koerbeeld, de Ravijntjes, wörd duur völle leu nog Klean Zwitserland eneumd. Hier wör töt vuur in de 20e eeuwe leem oet de grond ehaald vuur Riessens steenbakkeriejen. De depe koelen doot boargachtig an.

De gemeente Riessen-Hoolten was de eerste gemeente dee't offisjeel leut vaste legn det inwonners op et gemeentehoes plat magnt kuiern. De offisjele webstea van de gemeente is onder mear in et Riessens te bekieken. Op et gemeentehoes hank een brödken woerop steet det leu ook in et Twents en et Sallands ehulpen könt worden as ze doarvuur kiest. Eens in et joar dut de gemeenteroad in et plat vergaderen. Ook köant trouwende koppels der vuur kiezen um zik in et Twents te loaten trouwen. Hiervuur zint speciale ambtenoaren van 'n börgerliken stand an enömmen. Seed 2023 zint ook de ingangsbrödte vuur de gemeente in twee sproaken. In Riessen steet onder et Nederlandse Rijssen noe ook et Nedersaksische Riessen.

'n Eersten gelearden den at de wearde van et Riessens zag, was Koarel van 'n Notoaris. Hee skreef et eerste Riessense Weurdebook, en later vuur et hele Twente. 'n Eersten den as in et Riessens skreef en et ook leut oetgewen, was skoolmeister W.J.C. van Wijngaarden. Ziene verhalen en gedichten geewt völle inzicht in de sproake en kultuur van et Riessen in 'n 19en eeuw. Noar um is in Riessen ne stroate verneumd. Nen anderen in Riessen slim geleefden dichter was Jan Rozendom. In Riessen onbekend umdat hee oet Riessen vorttreuk, mer wal in et Riessens skreef was Gerrit Roosink.

Aandere skriewers dee't zik rechtevoort bezig hooldt met et skriewen in et Riessens zint Gerrit Kraa, Gerrit Beunk, Arie Jansen en Gerrit Dannenberg. Jan Zandbergen was bekend um de limericks dee as hee alle wekken vuur de lokale krante skreef.

Öare greutsheaid blik ook oet et feit dat Riessen 'n egen volksleed hef, wat is eskreewn duur G. Mekenkamp:

Mooi Riessen

Riessen hef ok 'n eagn volksleed: Mooi Riessen. Hier he-j de dree vèrskes en et refrein. De muziek dr bie is eskreewn duur Albert Sommer:

Tusken 't heed en bos en akker,
tusken 't hoog' en leege land,
woer 'n Oa zo lankzaam, lankzaam kroonkelt,
zik 'nen weg noar 't noorden bant,
woer nog zint, de vennekoelen
met de bolnpeeters in 't reet,
woer 't nog völle, völle oolderwèts is,
weet ie woer dèt is of neet?

Refrein:
Dèt is in Riessen, dèt oole Riessen,
't mooiste plaetsken oet heel Twenteland
in heele groote steadn, kon 'k vaste aalt nit wean
mear Riessen, jonge joa, jonge joa, jonge joa,
dèt lig mie toch zo noa, toch zo noa, toch zo noa
noarns is 't zo heelder en zo fris,
umdèt 'r mear één Riessen is
umdèt 'r mear één Riessen is.

Woer het wèwwertöw meàr kleppert
landbow en ook handel bleujt,
woer een nearig ievrig ievrig volk woont
aalt in eenvoud op egreujd.
Woer in 'n Esch de rogge golvet
woer in 'n Mos de beeste weid,
woer kastaanje en de lindeböme
wied en zied eur geur verspreid.

Refrein

Woer ook vrömden geane hengoat.
Umdet `t is zo’n rustig oord.
Woe’j noar nachtegaal en koekkoek
lustern könt zo ongestoord.
Woer de kikkers in de slöte
kwaakt eur èèn en 't zelfde leed.
Woer het toch zo woonder-woondermooi is.
Ken iej nog dee strekke neet?

Refrein

Mooi um te weetn

In Riessen wörd sind 'n antal joar duur jonge möage ne Aftersummerparty (Halfweg Hooltn) organiseerd. et begun ooit as 'n kleain feestjen vuur 'n stel kameröa met ne leagertente in 'n peardebak bie nen boer, rechtevoort wörd et grötter an epakt met ne circustente en vuur et hele Riessen toogankelik.

Bekende leu oet Riessen

Belcampo (Herman Pieter Schönfeld-Wichers) (1902-1992), skriewer
Koarel van 'n Notoaris (Karel Diederik Schönfeld-Wichers) (1901-1993), skriewer van Twentse wöardebeuke
Jan Zandbergen (1938-2021), skriewer
Gerrit Kraa (1939), vroger skoolmeaister, non skriewer in et Twents
Harm oet Riessen (Harm Agteresch) (1943-2011), komiek, oold-presentator bie RTV Oost, revueskriewer
Dik Wessels (1946-2017), algemeen direkteur van VolkerWessels, de wearldwiede bouwholding woer as ook Bouwbedrief Wessels onder vaalt. Breur van Herman Wessels.
Herman Wessels (1954-2007), oold-vuurzitter van FC Twente en oprichter van Bouwbedrief Wessels
Marcel Zwoferink (1971), akteur en zelfverdeadigingsmeister
Bert van Losser (1973), presentator bie RTV Oost
Sterrin Smalbrugge (1993), biologe, skriefster, presentatrice

Vereniges

Riessen hef 'n aktief verenigesleawn. Dr bint 'n groot antal verskeaidene sportvereniges.

Veer voetbalclubs:
- Excelsior '31
- RKSV
- Rijssen Vooruit (meestieds of ekort tot Ärre Vee)
- Sportclub Riessen
Ne tennisverenige De Mors
Ne tennisverenige TCR
Ne zwemclub De Mors
Ne wielrenverenige: Tourclub Rijssen.
Ne volleybalverenige: Rivo Rijssen (RIVO steet vuur Riessense Volleybalclub)
Ne gemmestiekverenige: VEK
Ne skeetverenige: SC Tubantia
Ne peardrieverenige: De Oosterhoffruiters
Dree vogelvereniges:
- Eerste Riessense Kanarie Verenige (ERKV)
- Verenige van Kleane Deers- en Pluumveehoolders De Eendracht
- Zanglust

Vearder zint dr nog verskeaidene keunstnvereniges:

Muziekverenige Wilhelmina
Mirrewinterhoornbloazers
Folkloregroep Riessen

Partnerstad

Woapen van Stemmert

Riessen is partnerstad met et Duutse Stemmert. De beaide steaden hebt gode kontakten en dr wordt regelmoatig oetwisselingstreffens op töw ezat. et Riessense muziek Wilhelmina hef al es muziek west maaken in Stemmert, en de brandwearkorpsn van beaide steaden hebt regelmoatig saamn oefening of feest.